Η Ισπανία αναζητά «ανακούφιση». Παρά την εξαγγελία μέτρων ύψους 65 δις, το μόνο χρηματιστήριο που αντέδρασε θετικά ήταν της Ισπανίας, αφού υπήρχε η βάσιμη ελπίδα ότι μπορεί να πειστούν οι αγορές ότι με τόση γενναιότητα και αποφασιστικότητα, η οικονομία θα τα καταφέρει. Τουλάχιστον μπορεί οι αγορές να δώσουν λίγο χρόνο, τόσο στην Ισπανία, όσο και στην Ευρώπη, έως ότου να υλοποιηθούν ορισμένες από τις σαφείς και πάντα πειστικές θεσμικές πρωτοβουλίες, που μπορεί να σημάνουν μια μερική, ή και τελική λύση στην κρίση.
Στο μεταξύ, τα νέα για την οικονομία της Γερμανίας δεν είναι καλά, ενώ ο Πρωθυπουργός της Βαυαρίας δε θέλει το Μόναχο να πληρώνει τους λογαριασμούς του Βερολίνου. Αλλά η κ. Μέρκελ μας ανακοίνωσε παράλληλα ότι τα μέτρα λιτότητας, που επιφέρουν αναγκαστικά (!!) μείωση του ΑΕΠ, είναι αναγκαία, ενώ είναι σίγουρο ότι μπορούν να σταθεροποιήσουν τελικά κάποια στιγμή στο μέλλον – μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα – την ευρωπαϊκή οικονομία. Αφού τελειώσαμε με το νότο, η Γερμανία αρχίζει να τρώει (και) τις σάρκες της. Όμως, τελικά δεν πρέπει να βιαστούμε να κρίνουμε αυτήν την πολιτική επιλογή, επειδή ο χρόνος θα δείξει ότι μπορεί να είναι και σωστή.
Στο μεταξύ, πριν από λίγες μέρες – σχεδόν με μια ανάσα – η κ. Λαγκάρντ του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, μας ανακοίνωσε ότι περιμένει να υλοποιηθούν μέτρα στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Ελλάδα, ενώ δεν έχει καθόλου όρεξη να διαπραγματευτεί το μνημόνιο. Ανησυχεί, όμως, ότι εάν αντίστοιχα μέτρα ληφθούν στις ΗΠΑ, μπορεί να έχουν «υφεσιακές επιπτώσεις». Στο μεταξύ πρέπει να εργαστούμε, γιατί ελπίζουμε και μπορεί να έχει δίκιο.
Και περιμένουμε. Περιμένουμε αφενός το Σεπτέμβριο να μας πει το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας εάν είχε νόημα η πρόσφατη Σύνοδος Κορυφής στις Βρυξέλλες και εάν είναι νόμιμος ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ΕΜΣ). Εάν δεήσει το Δικαστήριο, περιμένουμε αφετέρου ότι ο ΕΜΣ θα δώσει με κάποιο επιτόκιο και ορισμένους όρους, κεφάλαια που μάλλον θα είναι 100 δις, για μια ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών που κατά πάσα πιθανότητα δε θα επιβαρύνει το δημόσιο προϋπολογισμό της Ισπανίας. Τόσο σαφή είναι τα πράγματα.
Με την ίδια αίσθηση του κατεπείγοντος, όταν δεήσει και το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας και ενεργοποιηθεί ο ΕΣΜ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσει «σχέδιο» Εποπτικής Αρχής Τραπεζών. Και αυτό θα γίνει επίσης στα μέσα Σεπτεμβρίου, όπου θα μάθουμε εάν κάποιες ή όλες οι ευρωπαϊκές τράπεζες θα βρίσκονται υπό εποπτεία και θα έχουμε μια τραπεζική ενοποίηση κάποια στιγμή και σε μια συγκεκριμένη πάντα μορφή. Όλα αυτά τα απολύτως σαφή, ίσως και να υλοποιηθούν πριν από το 2014. Μπορεί.
Στο μεταξύ, η Ιταλία επίσης θα πρέπει να περιμένει, ενώ όλοι μαζί πρέπει να παίρνουμε μέτρα, ίσως ακόμα και τα ελλειμματικά κρατίδια της Γερμανίας. Πρέπει επίσης να δούμε εάν τελικά θα γίνει αποδεκτή η παροχή εγγυήσεων στη Φινλανδία εκ μέρους της Ισπανίας, εγγυήσεις που δε θα απολαμβάνουν τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ΟΝΕ. Επίσης, πρέπει να δούμε εάν τελικά θα προχωρήσει η οικονομική ενοποίηση της Ε.Ε., τη στιγμή μάλιστα που δεν την επιθυμούν μέλη εκτός ΟΝΕ, ενώ τόσο η Γαλλία, όσο και η Γερμανία, έχουν επίσης δεύτερες σκέψεις για το εάν θέλουν τελικά να παραδώσουν τόση πολλή κυριαρχία. Κυριαρχία που, προς το παρόν άλλωστε, δεν απολαμβάνουν οι χώρες τής, ολοένα και περισσότερο διευρυμένης, περιφέρειας.
Αλλά, όταν όλοι αυτοί οι σκόπελοι ξεπεραστούν, όλα αυτά τα απολύτως σαφή θα γίνουν πραγματικότητα, αφού είναι σαφώς δρομολογημένα. Και τότε μπορεί το μέλλον να φαντάζει περισσότερο ευοίωνο και δημοκρατικό, αφού μπορεί και να έχουμε εκλεγμένο Πρόεδρο της Ε.Ε. και – με κάθε επιφύλαξη – Υπουργό Οικονομικών, που μπορεί να έχει τις αρμοδιότητες του σημερινού Επιτρόπου Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων, καθώς και του Προέδρου του Eurogroup.
Βέβαια, στον επόμενο τόνο, χτυπά την πόρτα της τρόικας και η Σλοβενία, η οποία για ένα μικρό χρονικό διάστημα θα πρέπει να θεωρείται μέλος της Νοτιοανατολικής και όχι της Κεντρικής Ευρώπης. Πρέπει άλλωστε να διατηρήσουμε με κάποιο τρόπο το μύθο της διαίρεσης στον άξονα βορά-νότου, αρετής και κακίας, που είναι σαφής και εύπεπτος. Το κόστος δανεισμού της χώρας μπορεί να ανεβαίνει, αλλά αξίζει να περιμένει κανείς, τουλάχιστον μέχρι να υλοποιηθούν μέτρα που θα είναι γρήγορα, υπεύθυνα και αποφασιστικά, προκειμένου η Σλοβενία να ξαναγίνει βόρεια χώρα. Και όλοι ελπίζουμε να μην επηρεαστεί και η Αυστρία, που είναι σίγουρα βόρεια χώρα, αλλά δυστυχώς εκτεθειμένη στον τραπεζικό τομέα της μικρής και προσωρινά βαλκανικής χώρας, όπως άλλωστε και στον τραπεζικό τομέα όλων των μόνιμα βαλκανικών χωρών. Και όλα αυτά θα έχουν αποτέλεσμα, τουλάχιστον προσωρινό, μέχρι να ληφθούν οι μεγάλες και αποφασιστικές δράσεις σε κεντρικό επίπεδο… ελπίζουμε και μπορεί.
Πρέπει όμως να έχουμε εμπιστοσύνη ότι εάν υλοποιηθούν όλα τα μέτρα και είμαστε όλοι υπεύθυνοι (αποφασιστικοί και σαφείς), η οικονομία της Ευρώπης θα ανακάμψει και θα είναι μάλιστα σε περισσότερο στέρεα παραγωγική και ανταγωνιστική βάση, ελπίζουμε και μπορεί. Και για όλους εμάς που καλούμαστε να πείσουμε ότι μόλις περάσουμε και αυτόν τον κάβο, τα επόμενα μέτρα θα είναι λιγότερα επώδυνα και ίσως μάλιστα να αναδιαπραγματευτούμε, ελπίζουμε και μπορεί να αναγνωριστεί η προσπάθειά μας, ακόμα και στο απόμακρο Ελσίνκι. Στο μεταξύ, η λύση είναι κοντά. Ελπίζουμε και μπορεί.