Με τη γνωστή νηφαλιότητα και τη σοφία που απορρέουν από τον χαρακτήρα και τις πολύχρονες εμπειρίες, ο ξεχωριστός Π. Αυγερινός καταγράφει στο βιβλίο του ενδιαφέρουσες πολιτικές περιπλοκές και όχι μόνον.
.
Στα όσα αναφέρει, άλλοτε αυτοκριτικά κι άλλοτε στεγνά, δεν θα πρόσθετα ούτε ένα γιώτα. Στέκομαι στο όχι μόνον, που δεν είναι στην ουσία του τίποτε άλλο, από την επαναφορά του ζητήματος της κατάστασης υγείας του Ηγέτη, εν προκειμένω του Α. Παπανδρέου και της χρόνιας μανιοκατάθλιψής του. Μια σύντομη αναδρομή, πρόχειρη όπως τρέχει ο νους μου, δείχνει τα εξής:
.
Η γνωστή ασθένεια και η συνακόλουθη αδυναμία του Ν. Πλαστήρα, στις αρχές της δεκαετίας του 1950, εκτιμάται πως έπαιξε κάποιο ρόλο στη μη αποτροπή της εκτέλεσης του Μπελογιάννη και των συντρόφων του. Η αρρώστια του Α. Παπάγου, κοινοποιημένη στη γενικότητά της και ο θάνατός του, επηρέασαν καταλυτικά την πολιτική ζωή της Ελλάδας, με την διάδοχη έλευση Καραμανλή. Η δηλωμένη και οφθαλμοφανής αναπηρία του Ρούσβελτ, δεν τον εμπόδισε να ασκήσει ορθή παγκόσμια πολιτική. Ο κρυφός μακροχρόνιος καρκίνος του Μιτεράν, του επέτρεψε να δομήσει μαζί με τον Κολ, έναν ειρηνικό γαλλο-γερμανικό άξονα, στα πλαίσια της ενοποιούμενης Ευρώπης.
.
Τι γίνεται όμως, όταν η νόσος, διαπιστωμένη ιατρικά, ανήκει στην κατηγορία του ψυχικού;
.
Στο βιβλίο του, ο Π. Αυγερινός -και υπό την ιδιότητά του ως ιατρού- αναφέρει πως ο Α. Παπανδρέου έπασχε από διπολική διαταραχή, η οποία πολλές φορές τον οδηγούσε σε εφηβικού τύπου ναρκισσιστικές καθηλώσεις και ανάγκες συνολικότερης επιβεβαίωσης. Αυτό, από μόνο του, είναι απόλυτα συμβατό με ένα μεγάλο κομμάτι των οβιδιακών πολιτικών μεταμορφώσεών του. Πρόχειρα, θυμάμαι την ευφορία του πλήθους και του Αρχηγού, στην ιαχή «Τσοβόλα δώστα όλα», ή πιο παλιά την παρόρμησή του «Βυθίσατε το ΧΟΡΑ».
.
Ασφαλώς, χωρίς να επιχειρείται εδώ μια ασφαλής πολιτική και μόνον αποτίμηση του Α. Παπανδρέου, μου είναι περισσότερο ερμηνεύσιμη και με βάση την διαπιστωμένη διπολική διαταραχή, ή αλλιώς, βαριά και συντεταγμένη μανιοκατάθλιψη, η άνευ όρων ετερογένεια του ΠΑΣΟΚ, αλλά και η ετερογονία των σκοπών των διαφόρων άσχετων μεταξύ τους σε πολιτικο-ιδεολογικό επίπεδο, φυλών του Κινήματος. Υπήρχε μια καταπληκτική συμβατότητα με το εναλλασσόμενο θυμικό του Ηγέτη και πάντα συνδυασμένη με τις εξωψυχικές πολιτικές συνθήκες.
.
Θα μπορούσε βέβαια να τεθεί ένα δύσκολο ν’ απαντηθεί ερώτημα. Η σωματική νόσος και μάλιστα όταν είναι ελεγχόμενη, του Πολιτικού, μπορεί να μην επηρεάσει δυσμενώς την διακυβέρνηση. Η διαπιστωμένη ψυχική, όμως; Κι εδώ ανακύπτει εκ νέου το ζήτημα της διακοίνωσης από τα δημόσια πρόσωπα και δη τα πολιτικά, της όποιας νόσου υπάρχει και πολύ περισσότερο αυτής, που ακουμπάει σε ψυχικές διαθέσεις και παρορμήσεις. Βλέπετε, από τις αποφάσεις διακυβεύονται τύχες και πορείες ανθρώπων και χωρών. Κι ας παραφυλάει ο κιτρινισμός και η κουτσομπολίστικη αδηφαγία. Αυτά, έτσι κι αλλιώς, είναι πάντα εκεί, για να διαστρέψουν πραγματικότητες και να κατασπαράξουν προσωπικότητες. «Το καλύτερο ψέμα, είναι η αλήθεια», γράφει ο Ντοστογιέφσκι στους «Αδελφούς Καραμαζόφ». Μήπως του λοιπού, ο Πολιτισμός και οι πολιτικές διακυβεύσεις, οφείλουν να ενσωματώσουν, με τον τρόπο τους, αυτήν την φράση;
.
Υ.Γ. Mε όλα όσα αναφέρθηκαν, δεν αναιρούνται οι πολιτικές και οικονομικές συνθήκες της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, που αναζητούσε τον Ανδρέα, ή κάποιον άλλον μ’ αυτά τα χαρακτηριστικά, ώστε να συμπυκνωθούν συγκεχυμένα και λαϊκιστικά, αλλά πάντως πολιτικά, χρόνια αιτήματα των πολιτών της χώρας. Απλώς, έγινε μια απόπειρα από έναν μη ειδικό, να αποτιμηθεί ποιοτικά ο ρόλος της ψυχοσύνθεσης, της επηρεασμένης από μια συνήθη και παραδεκτή σήμερα νοσηρότητα, ως επί το πλείστον θεραπευτικά προσεγγίσιμης, την διπολικότητα, στη λήψη αποφάσεων και στον τρόπο ενσωμάτωσης των πολιτικών προταγμάτων. Άλλωστε, η ιατρική ουδετερότητα που υπάρχει στις αναφορές του Π. Αυγερινού, δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών, κι αυτό τον τιμά. Κι όλα μαζί, πολιτικά και ψυχογενή, φτιάχνουν τον ακριβό κι αμφιλεγόμενο καμβά, που λέγεται Α. Παπανδρέου και φωτίζουν κάπως τη σημασία του για την ελληνική πολιτική διαχρονία μετά το 1974.
.