Η κλασική οικονομική θεωρία του Adam Smith προβλέπει ότι υπάρχει ένα αόρατο χέρι το οποίο δρα μέσω της ατομικής, εγωιστικής δράσης κάθε ενεργού υποκειμένου στο σύστημα και το οποίο τείνει να εξισορροπεί τους διαθέσιμους πόρους, να εξισώνει το κόστος και να αποκλείει κάθε αδικία στη διανομή. Ανταγωνισμός, δίκαιη τιμή προσφοράς, για την ποιότητα που επιθυμεί ο αγοραστής. Εξάλλου, η κεντρικό φιλελεύθερη έννοια της αγοράς είναι: «λιγότερος κόπος και κόστος, για βέλτιστο αποτέλεσμα ικανοποίησης».

Σε αυτήν την ακραία εκδοχή του φιλελεύθερου μοντέλου, που επικράτησε μέσω του τραπεζικού δόγματος επανατοκισμού, η εντολή του συστήματος είναι απλή: "ακολουθήστε τα ένστικτά σας και δεν χρειάζεται να ανησυχείτε για το καλό γιατί η «ελεύθερη» αγορά θα φροντίσει να τα βάλει όλα σε τάξη." Αν ο Χομπς χρειαζόταν μια πολιτεία Λεβιάθαν για να αποφύγει τον εμφύλιο πόλεμο μεταξύ των ανθρωποφάγων λύκων, ο Σμιθ είναι πιο αισιόδοξος και πιστεύει ότι το αόρατο χέρι είναι αρκετό.

Η πανδημία των ημερών μας, όμως, μας διδάσκει για άλλη μια φορά ότι το ευτυχές τέλος που προβλέπουν αυτά τα θεωρητικά μοντέλα αυτοματισμών, στην πραγματικότητα δεν επιβεβαιώνονται ποτέ.

Οι «εγωιστές» σχεδιαστές της αγοράς έχουν προσωπικές επιδιώξεις που δεν συμπίπτουν με κοινωνικά επιθυμητούς στόχους ή δεν έχουν τις απαραίτητες πληροφορίες και τη δύναμη ώστε να φέρουν το σύστημα σε ισορροπία, αναπαράγουν ανισότητες, αδικίες, εκμετάλλευση, συρράξεις, εσωτερικές στο ίδιο το σύστημα, την πάλη των τάξεων και εξωτερικές, ανάμεσα σε διαφορετικά οικονομικά συστήματα, τους εθνικούς πολέμους.

Η έκτακτη ανάγκη της πανδημίας και η κλιματική κρίση είναι δύο παγκόσμια δεινά της καυτής επικαιρότητας που μας κάνουν να καταλάβουμε πώς είμαστε τώρα μια ενιαία κοινότητα, όπου τα πάντα είναι αλληλένδετα και κάνουν ακόμη πιο ζωντανές και δραματικές τις αλληλεξαρτήσεις και οδυνηρές τις αρνητικές εξωτερικές επιδράσεις, επειδή αρκούν για να παράγουν λάθος συμπεριφορές ενός ή περισσότερων παραγόντων, παραβατικότητα και ζημιά σε όλους τους άλλους. Σε αυτή την περίπτωση η προβληματική πολιτική οικονομία περνά από το εγωιστικό ιστορικό υποκείμενο, τον παραγωγό και καταναλωτή, στην πολιτική τάξη, στους θεσμικούς εκπροσώπους των λαών που πρέπει να αποφασίσουν πώς και τι θα κάνουν για να διορθώσουν αυτά που το αόρατο χέρι δεν βλέπει και δεν μπορεί να αντιμετωπίσει!

Αν αντί για παλιές και απαρχαιωμένες θεωρίες, τις αντικαταστήσουμε με τη διεπιστημονική έρευνα, με πειράματα συμπεριφορικής οικονομίας, διαπιστώνουμε ότι οι άνθρωποι χαρακτηρίζονται, εκτός από την εγωιστική υλική επιθυμία να μεγιστοποιήσουν τα προσωπικά τους αποτελέσματα, από γενναιοδωρία και κοινωνική προσφορά, αμοιβαιότητα και αποστροφή για την ανισότητα, αίσθηση κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης, αυτό που λέγεται με μια λέξη «πολιτισμός». Και ανακαλύπτουν ότι οι κοινωνικές αρετές, έστω και κουραστικές και μη θεωρημένες ως δεδομένες, αυξάνουν όχι μόνο την ικανοποίηση και την αίσθηση της ζωής, αλλά και τη γονιμότητα και την οικονομική και κοινωνική επιτυχία. Η πραγματικότητα των γεγονότων υποδηλώνει επίσης ότι πολλοί παραγωγοί έχουν μεγαλύτερη φιλοδοξία από αυτή της μεγιστοποίησης του οικονομικού κέρδους. Επικεντρώνονται τότε στο κοινωνικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο που μπορεί να κερδίσει την ευγνωμοσύνη των συμπολιτών τους. Το οικονομικό άναρχο, ρευστό σύστημα των εγωιστικών μαζών, αντικαθίσταται σταδιακά από ένα σύστημα προσανατολισμένο στην ποιότητα της κοινωνικής, συλλογικής ζωής, που «βλέπει» τα προβλήματα του αόρατου χεριού και βάζει ένα χέρι πρόνοιας πάνω του.

Με τη νέα συλλογική αυτοσυνείδηση ​​των πολιτών, που δεν είναι πλέον πελάτεςτυφλωμένοι από τον υπερκαταναλωτισμό και παραδομένοι σε μια επιδεικτική, μανιώδη μορφή της ακριβής μάρκας, η κατανάλωση προσανατολισμένη στην προστασία του περιβάλλοντος και την υπεύθυνη αποταμίευση πόρων, την ανακύκλωση, επιτρέπει τον πολλαπλασιασμό νέων κοινωνικών και παραγωγικών οργανώσεων που δεν έχουν ως μοναδικό στόχο το μέγιστο κέρδος και ονομάζεται Τρίτος Τομέας. Αυτοί είναι κοινωνικοί συνεταιρισμοί, κοινοτικά ιδρύματα, δημόσιες και ιδιωτικές μετοχές, εταιρείες κοινής ωφέλειας, ηθικές και συνεταιριστικές τράπεζες, ηθικά ταμεία, εταιρείες που ασκούν ειλικρινά την εταιρική κοινωνική ευθύνη, κοινωνικές επιχειρήσεις για να αναφέρουμε μόνο μερικές από τις πολλές νομικές μορφές στις οποίες εκφράζεται η νέα ουσία. Υπάρχουν ήδη πάνω από έναν αιώνα στην Ευρώπη, αρκεί να τις γνωρίσουμε και να μιμηθούμε τις βέλτιστες πρακτικές τους και στην Ελλάδα.

Η Νέα Οικονομία είναι κοινωνική και επίσης πολιτιστική, δεν δεσμεύεται από τη μαζική βιομηχανία της εξοργιστικής υπερκατανάλωσης με το μορφή ραγδαία επαναλαμβανόμενων παραγωγικών κύκλων, προσανατολισμένων στο αυτοαναγεννούμενο κέρδος. Τελειώνει η εποχή του καπιταλισμού των αυτοματισμών της αγοράς, ξεκινά μια νέα φάση πολιτικά και συνεργατικά διευθετημένη από τη βάση της Κοινωνίας Πολιτών, προσανατολισμένη στην περιβαλλοντική προστασία και την κοινωνική αλληλεγγύη, πολιτικά συμφωνημένης από τη βάση της Κοινωνίας Πολιτών συνεργασίας, στον προσανατολισμό περιβαλλοντικής προστασίας και κοινωνικής αλληλεγγύης, ως δύναμη συνοχής και τέλος επιβίωσης για την ανθρωπότητα που κινδυνεύει να εξαφανιστεί λόγω έλλειψης πόρων, περιβαλλοντικής κρίσης, κοινωνικής αδικίας, τεχνολογικής και στρατιωτικής εκμετάλλευσης μέσω της γεωστρατιωτικής αποικιοκρατίας του κόσμου και τη διαιώνιση του ρατσισμού.

Η νέα παγκόσμια οικονομία χαρακτηρίζεται από τον πολύ ισχυρό επιστημονικό και τεχνολογικό αντίκτυπο στην παραγωγή ποιοτικών αγαθών και υπηρεσιών. Μόνο μια ικανή, επιμορφωμένη επιστημονικά πολιτική τάξη μπορεί να κατανοήσει την επανάσταση της παγκοσμιοποίησης και θα μπορεί να ελέγξει και να συναποφασίσει να προσανατολιστεί προς σκοπούς γενικού οφέλους, με αποτελεσματικές και διάφανες δημοκρατικές διεργασίες στον παγκόσμιο ιστό, που να λειτουργούν ως συστήματα ανοιχτά στην αντιπαράθεση, τη σύνθεση συμφερόντων, τη συνεργασία, το μοίρασμα τόσο στη φάση λήψης αποφάσεων όσο και στην επανεκκίνηση των επόμενων φάσεων ανάπτυξης, στον πολιτικό σχεδιασμό του μέλλοντος προς το κοινό καλό, ώστε κανείς να μην αποκλείεται.

Αλλά οι πολιτικοί εξαρτώνται έντονα, πόσο μάλλον καθορίζονται, επιλέγονται και διοικούνται εξ ολοκλήρου από επιχειρηματικά λόμπι και τις καθημερινές δημοσκοπήσεις για τις πολιτικές προτιμήσεις των ψηφοφόρων. Τείνουν να ζουν σε επαφή με τη διαφθορά, για την επιβίωσή τους ως επαγγελματίες της πολιτικής, αντί να σκέφτονται το μέλλον των επόμενων γενεών. Σε αυτό το σημείο, χρειάζεται ένας ισχυρός πολιτικός ριζοσπαστισμός των πολιτών, οι οποίοι, καθοδηγώντας τις δικές τους καταναλωτικές επιλογές, προς την εναλλακτική οικονομία, να είναι σε θέση να υποχρεώσουν σταδιακά τους πολιτικούς τους εκπροσώπους να εγκαταλείψουν τους στενούς δεσμούς τους με τα λόμπι και να προσπαθήσουν να ικανοποιήσουν τη Νέα Περιβαλλοντική και Κοινωνική Οικονομία, με καθαρά πολιτιστικό πρόσημο.

Πρέπει να μεταρρυθμίσουμε το σύστημα των δημοσίων διαγωνισμών και συμβάσεων για τα έργα και τις τροφοδοσίες, να καθιερώσουμε διαγωνισμούς αποκλειστικά για τον Τρίτο Τομέα, να συμβάλουμε στη συνεργασία μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την αύξηση της αλληλεγγύης και των οικονομικών δραστηριοτήτων χωρίς κέρδος, να υιοθετήσουμε νέους κανόνες που σηματοδοτούν τη μετάβαση από την έννοια της μέγιστης έκπτωσης σε αυτήν των κοινωνικών και περιβαλλοντικών κριτηρίων, έως την καθιέρωση της αρχής του κοινωνικοπολιτικού προγραμματισμού που προσυμφωνείται από τους τοπικούς πολίτες σε δημοψηφίσματα. Και εδώ χρειαζόμαστε τα ζωντανά πολιτικά κύτταρα των κομμάτων, για να μπορέσουν να διατηρήσουν τον διάλογο μεταξύ των πολιτών και να διατυπώσουν περιοδικά διαδικτυακά έγκυρα δημοψηφίσματα στο σωστό επίπεδο του θέματος λήψης αποφάσεων, στη γειτονιά, την πόλη, την περιφέρεια, το έθνος, τη διεθνή σκηνή ... για να μεταρρυθμίσουν αυτόβουλα, ενσυνείδητα την πολιτική και να ελέγξουν τις επενδύσεις στην τεχνολογία με ορθές επιστημονικές παραμέτρους ώστε να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη και με την πολιτική τάξη των αιρετών υπηρετών της πολιτείας.

Η παγκοσμιοποίηση δεν περιμένει, είναι ήδη μέσα σε κάθε εθνική οικονομία και την κυβερνά, την κατευθύνει άνωθεν, την εξωθεί όχι προς όφελος φυσικά της τοπικής κοινωνίας, αλλά προς τον διεθνή στροβιλοκαπιταλισμό που ισοπεδώνει στο διάβα της κάθε ποιοτική πτυχή των ανθρώπινων κοινοτήτων και ταυτοτήτων, τις οποίες ενσωματώνει, αλλοτριώνει, εξοθώντας τες στην υπερκατανάλωση, υποσκάπτοντας έτσι τη δημοκρατική λήψη αποφάσεων, την πολιτική και πολιτιστική αυτονομία.

Αυτή η έκτακτη ανάγκη χρειάζεται την άμεση αντίδραση διανοουμένων ικανών έξω και πέρα από κρατικούς μηχανισμούς προπαγάνδας, για να εμπνεύσουν γενναίες διορθωτικές πολιτικές, ενάντια στην απειλή της μετεγκατάστασης εκτός συνόρων και του κοινωνικού και περιβαλλοντικού ντάμπινγκ των εταιρειών που αναζητούν παραδεισένιους τριτοκοσμικούς τόπους παραγωγής, λόγω της έλλειψης εκεί του πολυέξοδου κράτους πρόνοιας. Το εργατικό, το περιβαλλοντικό και το φορολογικό κόστος των εισαγομένων θα πρέπει να αυξηθούν μέσω «μηχανισμών προσαρμογής των συνόρων». Με αυτόν τον τρόπο, όσοι πωλούν από τρίτες χώρες, παραβιάζοντας τους κανονισμούς ασφάλειας, υγείας, κοινωνικής προστασίας, νόμιμου ωραρίου εργασίας, εκμεταλλεύονται την παιδική εργασία, παραλείπουν να τηρούν τους κανόνες σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και παραλείπουν να σέβονται τα κοινωνικά, περιβαλλοντικά και φορολογικά πρότυπα της «πιο διαφωτισμένης» περιοχής ​​στον κόσμο, σύμφωνα με τους κανόνες των Ηνωμένων Εθνών, θα πρέπει να πληρώσουν τη διαφορά κόστους στα σύνορα, να εξισορροπηθεί πολιτικά η άδικη αγορά, να «δουν» και να σταματήσουν αυτό που δεν βλέπει το «αόρατο χέρι».

Εισερχόμαστε σε μια νέα εποχή όπου η επιστημονική έρευνα επιβάλλει ένα νέο μοντέλο πολιτικού συντονισμού, μιας διαφορετικής ανθρωπολογίας που τροποποιεί γνωστικά πρώτα, ενσυνείδητα στη συνέχεια τη συμπεριφορά των καταναλωτών, συνειδητοποιεί τις συνέπειες και στους παραγωγούς, τους καθιστά υπεύθυνους για τις μακροπρόθεσμες επενδυτικές συνέπειες, βοηθώντας τους να ξεπεράσουν τα όρια νοοτροπίας τους, «του αόρατου χεριού» τα οποία διέπουν τη νοοτροπία τους. Έτσι θα είναι σε θέση να οδηγήσουν το σύστημα σε μια κοινωνικά επιθυμητή και πολιτικά δυνατή νέα ισορροπία, δεδομένων των πολιτισμικών θεσμών που αναδεικνύονται ολοένα και πιο καθοριστικοί.

Φέρνοντας το σύστημα σε μια κοινωνικά επιθυμητή και πολιτικά δυνατή νέα ισορροπία λόγω των πολιτισμικών συνθηκών που εκφράζονται στις επιλογές κάθε μεμονωμένου έθνους και στους υπερεθνικούς θεσμούς, ολοένα και πιο καθοριστικούς στη σύγκρουση που επιβάλλει η βίαιη παγκοσμιοποίηση των αγορών.

Η νέα κοινωνία πρέπει να είναι ένα πιο δίκαιο, παραγωγικό και ισορροπημένο σύστημα όπου όλοι οι παράγοντες (καταναλωτές, παραγωγοί και θεσμοί διαιτησίας) σε μια οικονομία ελεύθερης αγοράς να αλληλοεξαρτώνται με βιώσιμο τρόπο, αποφεύγοντας τις κυκλικές κρίσεις συσσώρευσης και πληθωρισμού που χαρακτηρίζουν την εποχή του νομισματικού κέρδους και μόνο.

Η έδρα των Ηνωμένων Εθνών θα πρέπει σύντομα να μετατραπεί σε τόπο συντονισμού ομοσπονδιακών αποφάσεων που λαμβάνονται σε όλο τον κόσμο, σε διαφορετικά επίπεδα, όσο το δυνατόν πιο αρμονικά μεταξύ τους και το μόνο σύστημα αποφυγής περιττών και επικίνδυνων συγκρούσεων, είναι η κατάλληλη, οξυδερκής χρήση ενός επιστημονικού και τεχνολογικού πλούτου, ήγουν η τεχνητή νοημοσύνη. Να εφαρμοστεί η τεχνητή νοημοσύνη ως ένα όργανο και κουλτούρα που αποσκοπεί την απελευθέρωση της ανθρωπότητας από το αέναο παιχνίδι της επιπολαιότητας και της αταβιστικής βίας, βασισμένης σε ζωώδη αλληλοσυγκρουόμενα συναισθήματα, τον ψευδή παραλογισμό της αυθυποβολής και μεταφυσικής παραφροσύνης.