Για ακόμη μία φορά μερικές εκατοντάδες κουκουλοφόροι έκαψαν το κέντρο της Αθήνας. Παρόμοια περιστατικά έχουν συμβεί και σε άλλες, πιο προηγμένες χώρες (Βρετανία, ΗΠΑ, Γαλλία), αλλά όχι με αυτή την περιοδικότητα. Είναι καιρός να αποφασίσουμε αν θα ανεχθούμε τη συνέχιση του «εθίμου» -ενδεχομένως και να το προβάλλουμε ως τουριστικό χάπενινγκ για φίλους των ακραίων μορφών διασκέδασης- ή θα σοβαρευθούμε και θα λάβουμε τα απαραίτητα μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Αν συμφωνήσουμε ότι η ζημιά στην οικονομία, τη διεθνή εικόνα της χώρας, αλλά και την κοινωνική σταθερότητα είναι απαράδεκτα μεγάλη, τότε θα πρέπει να προωθήσουμε μια σειρά αλλαγών: (1) Σοβαρούς και ικανούς ανθρώπους σε θέσεις ευθύνης (π.χ. στην ηγεσία υπουργείων και πανεπιστημίων). (2) Καλύτερη κατανόηση του αντιπάλου (σύνθεση, κίνητρα, στόχοι και μέθοδοι των «ομάδων καταστροφών»). (3) Είναι προφανές ότι το εφαρμοζόμενο μοντέλο διαχείρισης συγκεντρώσεων και ταραχών που βασίζεται στην εκτεταμένη χρήση δακρυγόνων είναι ξεπερασμένο. Θα πρέπει να εξεταστεί η αξιοποίηση νέων τεχνολογιών για την αντιμετώπιση βίαιων διαδηλώσεων και επεισοδίων, όπως σφαιρίδια χρώματος, αντλίες νερού, δίχτυα, κολλώδης αφρός ή ακόμα και ελαστικές σφαίρες, εφόσον το πολιτικό και κοινωνικό κόστος κριθεί αποδεκτό. Αυτό θα πρέπει να συνοδευθεί από νέες τακτικές ανάπτυξης και χρήσης αστυνομικών δυνάμεων (π.χ. συνοδεία πυροσβεστικών οχημάτων, προληπτικές ενέργειες), αλλά και τις αναγκαίες αλλαγές στην εκπαίδευση. (4) Με δεδομένο ότι ο αντίπαλος είναι καλά οργανωμένος και αποφασισμένος και έχει το πλεονέκτημα της πρωτοβουλίας των κινήσεων, η ΕΛ.ΑΣ. θα πρέπει να δώσει έμφαση στον ευέλικτο και καινοτόμο επιχειρηματικό σχεδιασμό, μελετώντας και τις «καλές πρακτικές» άλλων χωρών και προσαρμόζοντάς τις στην ελληνική πραγματικότητα. Εξάλλου, έχει δώσει θετικά δείγματα μέχρι τώρα με τη δημιουργία της Ομάδας Δίας, αλλά και τη χρήση του μεταλλικού φράχτη. (5) Ιδιαίτερα σημαντικός θα είναι και ο ρόλος της Δικαιοσύνης αφού η ατιμωρησία ενισχύει τις παραβατικές συμπεριφορές. Οι συλλήψεις θα πρέπει να οδηγούν σε -προφανώς αιτιολογημένες- καταδίκες, ενώ για τους αλλοδαπούς θα πρέπει να εξεταστεί η άμεση απέλαση.
Παράγοντας-κλειδί είναι και ο ρόλος της κοινωνίας που θα πρέπει επιτέλους να αποφασίσει τι είδους αστυνομία θέλει και να υπάρξει μια συμφωνία για τους «κανόνες του παιγνιδιού» για να αντιμετωπιστεί και ο ανησυχητικός εθισμός πολιτών και αστυνομίας στη χρήση βίας (μολότοφ και δακρυγόνα). Σε αυτή την κατεύθυνση θα βοηθήσει και ο δραστικός περιορισμός των περιπτώσεων υπερβολικής ή αναίτιας χρήσης βίας από την αστυνομία, τόσο μέσω της λήψης σχετικών μέτρων από την ηγεσία του Σώματος όσο και με την παρουσία εισαγγελέα όπου αυτό απαιτείται.
Βεβαίως, οι προτεινόμενες αστυνομικού χαρακτήρα λύσεις δεν αποτελούν πανάκεια για την αντιμετώπιση προβλημάτων που έχουν σημαντικότατες οικονομικές και κοινωνικές διαστάσεις και άρα απαιτούν ευρύτερες πολιτικές διαχείρισης και επίλυσης. Τα κοινωνικά προβλήματα επιλύονται με κοινωνικά και οικονομικά εργαλεία, ως αποτέλεσμα σοβαρού προβληματισμού και μελέτης. Ο δε τελικός στόχος δεν πρέπει να είναι η συνέχιση του εξοστρακισμού, αλλά η επανένταξη του μέγιστου δυνατού αριθμού παραβατικών ατόμων στην κοινωνία.
* κ. Ο Θάνος Π. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ.