Πονάνε σε πολύ κόσμο. Όχι σε όλους. Υπάρχουν κι αυτοί που έχουν διαγράψει –ουσιαστικά- τη μια από τις δύο από τη σκέψη κι από τη ζωή τους. Κάποιοι που μιλούν για πατρίδα και χύνουν μίσος για ο,τιδήποτε ξένο που νομίζουν ότι τους απειλεί. Που δεν βλέπουν την ανθρώπινη τραγωδία της μάνας ή του πατέρα να βγαίνει μέσα από τη θάλασσα καταχείμωνα με το μωρό αγκαλιά. Που δεν θέλουν να δουν, γιατί δεν τους αφορά. Κάποιοι άλλοι μιλούν για ανθρωπισμό έχοντας καταργήσει στη λογική τους τις έννοιες του κράτους, της οργανωμένης συντεταγμένης κοινωνίας. Που δεν τους αφορά το δράμα των νησιωτών που βλέπουν τη ζωή και τον τόπο τους να βουλιάζει μαζί με τις χιλιάδες των μεταναστών – προσφύγων που φυτεύτηκαν εκεί. Δεν πρόκειται να ασχοληθώ με αυτές τις κατηγορίες των συμπολιτών μου. Εκεί, και στις δυο, το πρόβλημα στην κοινωνική τους αντίληψη και (ίσως) υπόσταση φαίνεται να είναι βαθύ.

Με ενδιαφέρει η αγωνία των περισσότερων (αν εκτιμώ σωστά) που μέσα τους συγκρούεται ο ανθρωπισμός και η πατρίδα. Που βλέπουν τον κατατρεγμένο μετανάστη ή πρόσφυγα, εκεί, πίσω από τα συρματοπλέγματα των συνόρων, μέσα στην απελπισία του για μια ζωή που δεν βρίσκει, ούτε μπρος ούτε πίσω. Και που βλέπουν ότι εκεί δεν βρέθηκε αυτός και οι υπόλοιπες χιλιάδες αυθόρμητα, από μόνος του. Αλλά τον έσπρωξε, τον οργάνωσε για να φτάσει εκεί το τουρκικό καθεστώς εκμεταλλευόμενο την απελπισία του. Που καταλαβαίνουν την ατομική, προσωπική ανθρώπινη τραγωδία, την ίδια στιγμή που ανατριχιάζουν στην ιδέα τι θα συμβεί σε μας και στη χώρα μας, αν μπουν δια της βίας όλες αυτές οι χιλιάδες καταπατώντας τα σύνορα. Εδώ συγκρούεται ο ανθρωπισμός με την πατρίδα μέσα στο μυαλό και στο συναίσθημά μας.

Κι εδώ γεννιούνται ερωτήματα και διλήμματα. Τα οποία δεν τα φυτεύει κανένα διεστραμμένο μυαλό αλλά η ίδια η πραγματικότητα, η ίδια η ζωή.

Είναι δυνατόν να λύσεις το ανθρωπιστικό πρόβλημα αυτών των χιλιάδων ανθρώπων (δηλαδή να τους προσφέρεις μια ανθρώπινη ζωή) όταν δεν έχεις λύσει το ίδιο πρόβλημα για πολλές χιλιάδες που ήδη ζουν μέσα στη χώρα σου;

Είναι δυνατόν να βγάζεις τον ανθρωπισμό σου για αυτούς που συνωστίζονται στα σύνορα του Έβρου και για τους πολύ περισσότερους που σχεδιάζουν να έρθουν από τη θάλασσα, όταν έχουμε αποτύχει και ως κράτος αλλά και ως τοπικές κοινωνίες να απορροφήσουμε στην ενδοχώρα αυτούς που ήδη εξαθλιώνονται στα νησιά; Ναι, αν πει κανείς ότι ο σχεδιασμός του κράτους δεν ήταν αποτελεσματικός δεν θα διστάσω να συμφωνήσω αλλά ταυτόχρονα θα ρωτήσω ποια άλλη πρόταση αρθρώθηκε από τις τοπικές κοινωνίες στις οποίες ανήκουν οι σημερινοί ανθρωπιστές;

Είναι δυνατόν να εκφράζεις τον ανθρωπισμό σου για όσους πλημμύρησαν τα νησιά και να μην τον εκφράζεις για τους νησιώτες που, ενώ στην αρχή τους αντιμετώπισαν οι περισσότεροι με αίσθημα αλληλεγγύης και ανθρωπισμού, είδαν στη συνέχεια τη ζωή και τον τόπο τους να βουλιάζει και να διαλύεται; Γιατί είναι οι ίδιοι (οι περισσότεροι τουλάχιστον) που έτρεχαν να μαζέψουν τους ναυαγούς από τις βάρκες, που σήμερα δεν τους αφήνουν να αποβιβαστούν. Κατάλαβε κανείς μέσα από τον ανθρωπισμό του πώς η ανθρώπινη αλληλεγγύη και ο ανθρωπισμός εκεί, μεταστράφηκε σε οργή και αγανάχτηση;

Είναι δυνατόν να λειτουργήσεις σαν κοινωνία με ανθρωπισμό απέναντι σε όσους επιδιώκουν να μπουν πετώντας πέτρες και χημικά στον συντεταγμένο στρατό και αστυνομία που προστατεύει τα σύνορα; Είναι αυτοί, οι άνθρωποι που γυρεύουν μια ζεστή ανθρώπινη αγκαλιά ή μήπως με το έτσι θέλω καταλύουν σύνορα, δηλαδή κράτος και πατρίδα;

Είναι δυνατόν να βλέπεις ανθρωπιστικά την ανθρώπινη τραγωδία στα σύνορα, δίχως να συλλογίζεσαι ποιος την έχει οργανώσει εκεί ακριβώς, και για ποιο λόγο; Είναι ανθρωπισμός να ενισχύεις (άθελά σου έστω) τα σχέδια και την πολιτική του Ερντογάν; Μπορείς να αγνοήσεις αυτόν τον παράγοντα;

Ανθρωπισμός χωρίς πατρίδα δεν υπάρχει. Υπάρχει ως ξύλινο πολιτικό αίτημα ανθρώπων που το εκφράζουν γενικά, απρόσωπα κι αφηρημένα. Αλλά ο ανθρωπισμός αφορά σε πρόσωπα. Πρόσωπο προς πρόσωπο. Ο ανθρωπισμός που εκφράζεται υποβαθμίζοντας την έννοια της πατρίδας είναι εκ του ασφαλούς. Δηλαδή από τη ασφάλεια της ζωής μας σε ένα οργανωμένο κράτος, του οποίου η ύπαρξη θεωρούμε ότι δεν βρίσκεται σε κίνδυνο. Σήμερα αυτή η σκέψη είναι κατά τη γνώμη μου τουλάχιστον επιδερμική και αφελής. Γι? αυτό και επικίνδυνη.

Πατρίδα χωρίς ανθρωπισμό δεν μπορούμε να έχουμε σε ευημερία. Γιατί πατρίδα είναι πρώτα απ? όλα οι άνθρωποι. Ας σκεφτούμε λοιπόν τους ανθρώπους που ζούμε εδώ. Αλλά όλους. Και τους νησιώτες συμπατριώτες μας και τους πρόσφυγες – μετανάστες που εξαθλιώνονται στα νησιά. Αν πραγματικά έχουμε την αγωνία του ανθρωπισμού ας ασχοληθούμε πρώτα μ? αυτούς. Κι αν τα καταφέρουμε, τότε να δούμε και πόσους άλλους μπορούμε να διευκολύνουμε στην τραγωδία τους. Πάντως όχι αυτούς που θέλουν να μπουν ποδοπατώντας μας. Ούτε νιώθω υπεύθυνος, ούτε νιώθω ενοχές για όλη αυτή την τραγωδία των εκατοντάδων χιλιάδων ή και εκατομμυρίων ανθρώπων στην Μέση Ανατολή, στην Αφρική ή όπου αλλού. Αν καταφέρουμε να κάνουμε έστω ένα βήμα στο «εμείς» της κοινωνίας μας, μέσα και από τα μαθήματα αυτής της κρίσης, θα είναι τεράστιο κέρδος για όλους μας. Για τη ζωή μας.