Εάν πριν από λίγα χρόνια κάποιος με ρωτούσε ποια ήταν η χειρότερη χρονιά του 21ου αιώνα δεν θα δίσταζα να πω το 2016. Η νίκη του Τραμπ στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ και το Brexit δημιούργησαν τεράστια ανασφάλεια για τον πλανήτη. Σήμερα όμως, περπατώντας το 2025, μάλλον θα έλεγα ότι η άθλια χρονιά για τη φιλελεύθερη δημοκρατία ήταν το 2024.
Το 2024 είχαμε μια πρωτοφανή συσσώρευση αρνητικών γεγονότων, κάτι που έθεσε σε αμφισβήτηση την ίδια την ύπαρξη της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Ας τα απαριθμήσουμε:
Η εκλογή Τραμπ. Δεν χρειάζεται να επιχειρηματολογήσει κάποιος ιδιαίτερα. Και μόνο η επιλογή του αντιπροέδρου των ΗΠΑ Ιλον Μασκ να παρέμβει ανοιχτά στις επικείμενες εκλογές στη Γερμανία, υποστηρίζοντας το ακροδεξιό AfD, δίνει τα πρώτα δείγματα της νέας αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Οπως επισημαίνει ο Joschka Fischer, «με τον Ντόναλντ Τραμπ και πάλι στον Λευκό Οίκο, οι ΗΠΑ θα αποσυρθούν από τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, θα επιβάλουν νέους δασμούς στους εμπορικούς εταίρους τους και θα ξεκινήσουν μια μαζική εκστρατεία για τη συγκέντρωση και απέλαση εκατομμυρίων μεταναστών χωρίς χαρτιά. Στο σύνολό τους, όλα αυτά αντιπροσωπεύουν μια θεμελιώδη αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η ισχυρότερη χώρα του κόσμου και σε αυτό που αντιπροσωπεύει».
Το αβέβαιο μέλλον της Συρίας, η κατάσταση στη Γάζα και ο πόλεμος στην Ουκρανία. Τρία πολεμικά μέτωπα που απειλούν με αποσταθεροποίηση το σύνολο του διεθνούς συστήματος.
Η εκλογική άνοδος της Ακροδεξιάς στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και η επικράτηση των ιδεών της σε μεγάλο τμήμα των ευρωπαϊκών κοινωνιών, αποσταθεροποιεί τις δυτικές φιλελεύθερες δημοκρατίες όπως και το οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Το σημαντικότερο από όλα είναι ότι η ίδια η έννοια της Δύσης (Ευρώπη και ΗΠΑ) ως προπύργιου των φιλελεύθερων ιδεών, της προστασίας των μειονοτήτων, του κράτους δικαίου μοιάζει να εξαϋλώνεται. Ο Fischer προειδοποιεί για το «τέλος της Φιλελεύθερης Δύσης», επισημαίνοντας για τις ΗΠΑ ότι δεν υπάρχει τίποτα που θα μπορούσε να εμποδίσει τον Τραμπ να μετασχηματίσει την αμερικανική φιλελεύθερη δημοκρατία σε μια ανελεύθερη ολιγαρχία.
Η σχετική σταθερότητα στην Ελλάδα δεν πρέπει να μας εφησυχάζει. Εξαρτιόμαστε απολύτως από τους διεθνείς γεωπολιτικούς συσχετισμούς. Η πιθανότητα για μείζονες εισαγόμενες κρίσεις είναι πολύ υψηλή. Σε μια τέτοια περίπτωση, τα περιθώρια ελιγμών είναι ελάχιστα.
Ορισμένοι φιλελεύθεροι διανοητές είναι ακόμα πιο απαισιόδοξοι. Ο Timothy Snyder δεν διστάζει να μιλήσει για «ενδεχόμενο τρίτο παγκόσμιο πόλεμο». Ο Snyder υποστηρίζει ότι «αντιστεκόμενοι στη Ρωσία, οι Ουκρανοί κάνουν κάθε σενάριο για μια τέτοια καταστροφή λιγότερο πιθανό. Σε παγκόσμια κλίμακα, οι Ουκρανοί είναι οι πυροσβέστες. Κρατούν εμάς τους υπόλοιπους ασφαλείς. Δεν έχει νόημα να τους κατηγορούμε για την εισβολή στη Ρωσία, ούτε να τους εμποδίζουμε να κάνουν τη δουλειά τους. Αυτό δεν είναι πλέον φόβος, αλλά αυτοκαταστροφικός πανικός. Η υστερία κάνει πιο πιθανό έναν τρίτο παγκόσμιο πόλεμο».
Η παράθεση των ανωτέρω φαίνεται να επιβεβαιώνει τη διαπίστωση ότι το 2024 ήταν η χειρότερη χρονιά του 21ου αιώνα, το annus horribilis της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Το χειρότερο από όλα είναι ότι στον ορίζοντα δεν φαίνεται να ξεπροβάλλει κάποιο annus mirabilis, μια χρονιά που τα καλά νέα θα υπερτερούσαν. Επειδή η ελπίδα πεθαίνει τελευταία, αίσιον και ευτυχές το 2025.
Πηγή: www.tanea.gr