Το ασφυκτικό οικονομικό κλίμα που επικρατεί στη χώρα, η εξασθένιση των προσδοκιών για ταχύτερη ανάκαμψη και η παρατεταμένη συλλογική δυσπιστία στους θεσμούς, τους πολιτικούς και την πολιτική προκαλεί στους νέους ανθρώπους έντονο αίσθημα φυγής προς το εξωτερικό. Η έλλειψη ρευστότητας που καθηλώνει την ασθενική παραγωγική βάση της χώρας, πλήττει το λιανικό εμπόριο και περιορίζει σε σημαντικό βαθμό τη ζήτηση υπηρεσιών επιτείνουν την αβεβαιότητα των νέων να μείνουν εντός συνόρων και να αναζητήσουν μια ευκαιρία ένταξης στην αγορά εργασίας. Ο κατασκευαστικός τομέας, που αποτελεί δείκτη ανάπτυξης μιας χώρας, σήμερα βάλλεται από τους συνεχείς και υψηλούς φόρους στα ακίνητα και το πάγωμα των δημοσίων έργων απαξιώνοντας δυο γενιές μηχανικών και άλλων επαγγελματιών του κλάδου.
Το επιστέγασμα αυτής της δραματικής κατάστασης είναι η αίσθηση ότι η πορεία της Ελλάδας δεν μπορεί να αλλάξει. Η μοίρα της χώρας φαίνεται να έχει συνδεθεί με τις αποφάσεις μιας ευρωπαϊκής ελίτ που αδυνατεί να χωνέψει ότι η πολιτική λιτότητας διαλύει τις νότιες ευρωπαϊκές χώρες και επακόλουθα λειτουργεί διαλυτικά για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Δεν είναι όμως αυτός ο κύριος λόγος που υποκινεί αισθήματα αμφισβήτησης στους νέους ότι τα πράγματα στη χώρα μπορούν να αλλάξουν. Η πολιτική, τους έχει απογοητεύσει και αυτό έχει προκαλέσει την έλλειψη εμπιστοσύνης και εκτίμησης προς το πολιτικό σύστημα και τους εκπροσώπους του.
Τα κόμματα εξουσίας δεν ήταν έτοιμα να ανταποκριθούν στο μείζον οικονομικό και κοινωνικό ζήτημα της ανεργίας που μαστίζει τη γενιά μου και ανατρέπει την καθημερινότητα της προηγούμενης. Σε αυτή την αδυναμία της πολιτικής να επιδείξει γρήγορα αντανακλαστικά και να ανακόψει τον αυξητικό ρυθμό της ανεργίας στηρίζεται και αναπτύσσεται ένας πολιτικός λόγος που τάσσεται υπέρ των ανέργων και των νεόπτωχων χωρίς όμως να προτείνει πραγματικές λύσεις. Ακόμα όμως και η πρόσφατη πρόταση του ΠΑΣΟΚ για την ανάσχεση της ανεργίας βοηθά στο να μπει ένα φρένο στην καλπάζουσα ανεργία αλλά δεν επιλύει το πρόβλημα.
Η Ελλάδα σ’ αυτή την κρίσιμη καμπή έχει ανάγκη από μεγάλες και προοδευτικές μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας για να διασφαλίσει την κοινωνική συνοχή και να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για επιστροφή στην ανάπτυξη. Μια τέτοια μεταρρύθμιση είναι η αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου. Το όνειρο των προηγούμενων δεκαετιών για εύκολη πρόσβαση στο δημόσιο πρέπει να αντικατασταθεί από το όνειρο για δημιουργία καινοτόμων επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών ή παραγωγής προϊόντων με εξαγωγικό προσανατολισμό. Δεν πρέπει να χάσουμε άλλο πολύτιμο χρόνο για να μετατρέψουμε τη γεωργική μας παραγωγή σε ατμομηχανή της χώρας. Όχι πλέον με άστοχη απορρόφηση ευρωπαϊκών ενισχύσεων που καταλήγουν να γίνονται καταναλωτικά αγαθά. Αλλά με στοχευμένη πολιτική ενισχύσεων σε νέες καλλιέργειες, καθετοποιημένες μονάδες παραγωγής και υπηρεσίες τυποποίησης, προβολής και προώθησης. Το κράτος πρέπει να παρέχει συστηματική επιστημονική και συμβουλευτική υποστήριξη προς τους νέους επιχειρηματίες υπό τη μορφή θυρίδων νεανικής επιχειρηματικότητας. Δηλαδή ολοκληρωμένα εκπαιδευτικά προγράμματα σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές, τα επιτυχημένα παραδείγματα επιχειρηματικότητας και γενικότερα όλα τα εργαλεία που απαιτούνται για την ανάπτυξη καινοτόμων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.
Στις μεγάλες μεταρρυθμίσεις πρέπει να ενταχθεί και η προσπάθεια διασύνδεσης του πανεπιστημίου με την αγορά εργασίας. Οι πολυετείς σπουδές χωρίς παράλληλη εργασιακή εμπειρία αποκόπτουν τους νέους από την αγορά εργασίας. Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο της συνεχούς αναζήτησης βελτίωσης των γνώσεων μέσω μεταπτυχιακών προγραμμάτων χωρίς όμως ουσιαστικά να υπάρχει κάποια επαγγελματική στόχευση Η επέκταση και ποιοτική αναβάθμιση του θεσμού της πρακτικής άσκησης πέρα από ένα αξιόλογο πιστοποιητικό προϋπηρεσίας θα μπορούσε να λειτουργήσει υποβοηθητικά προς τον επαγγελματικό προσανατολισμό.
Αν τα παραπάνω δεν προωθηθούν μέσα από μια πραγματική διακομματική συνεργασία, τότε η οικονομία θα παραμένει καθηλωμένη σε αρνητικούς δείκτες, ο κοινωνικός ιστός θα διαρρηγνύεται, η εμπιστοσύνη στους θεσμούς θα καταβαραθρώνεται και η ανάπτυξη δεν θα έρχεται. Αν δεν εφαρμοστούν άμεσες πολιτικές ανάπτυξης και ενίσχυσης της νεανικής εργασίας και επιχειρηματικότητας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το ευρωπαϊκό εγχείρημα θα αμφισβητείται συνεχώς. Τότε οι προοδευτικές δυνάμεις θα έχουν συμβάλει καθοριστικά στο προβάδισμα των πιο περιθωριακών στοιχείων της κάθε χώρας, θα έχουν δώσει τροφή σε ένα νέο φασισμό και θα έχουν πολλαπλασιάσει τις κωμικοτραγικές φωνές, όπως εκείνη του Μπέπε Γκρίλλο σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Τότε δεν θα είναι η πολιτική αυτή που θα δώσει τις λύσεις αλλά η δύναμη της εξουσίας αυταρχικών μορφωμάτων που θυμίζουν τους παρελθόντες πολιτικούς σεισμούς της Ευρώπης.
Ο Ανδρέας Σπυρόπουλος είναι μέλος της Κ.Π.Ε του ΠΑ.ΣΟ.Κ