Η παρέλαση της 17χρονης αριστούχου Αιγύπτιας μουσουλμάνας με την μαντίλα και την ποδήρη φούστα έχει προκαλέσει, ως ήταν αναμενόμενο, μια μεγάλη συζήτηση- κυρίως στον χώρο της ευρύτερης αριστεράς- για το αν είναι ορθό ή όχι στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία να αποδεχόμαστε ή να συναινούμε σε τέτοιες συμπεριφορές διαφοροποίησης λόγω ταυτότητας.
Με την μια ή την άλλη άποψη μάλιστα, στέκονται πολίτες που στην ιδεολογική μάχη μεταξύ προόδου και συντήρησης έχουν βρεθεί στην ίδια πλευρά.
Η συζήτηση είναι αναγκαία, χωρίς απολυτότητα, για να δοθεί μια στερεή προοδευτική απάντηση στο ζήτημα της αλλαγής των ευρωπαϊκών κοινωνιών εξ αιτίας της αλληλεξάρτησής τους και της μαζικής μετανάστευσης, απάντηση που δεν θα φλερτάρει με τη ξενοφοβία και τον σοβινισμό.
Εν προκειμένω, η συζήτηση γίνεται δύσκολη γιατί προκύπτει με αφορμή το πραγματικό γεγονός της μαθητικής παρέλασης.
Καταρχήν να πω ευθέως ότι είμαι ριζικά αντίθετος με τις μαθητικές παρελάσεις και χρόνια τώρα δημοσίως το υποστηρίζω.
Το θέμα μας όμως πάει πάρα πέρα.
Ας το σκεφτούμε ως αν επρόκειτο για μια δημόσια μαθητική εκδήλωση όπου οι μαθητές/τριες των σχολείων καλούνταν να εμφανιστούν με μια ομοιόμορφη εμφάνιση. Η υποδήλωση της διαφορετικής ταυτότητας, της θρησκευτικής, με τον πλέον εμφανή τρόπο, την ενδυμασία, είναι κάτι που το θέλουμε, το αποδεχόμαστε, το ανεχόμαστε; Δεν αντιλαμβανόμαστε πως πίσω από αυτή την υποδήλωση ενυπάρχουν, εκ των πραγμάτων, ο διαχωρισμός, η απομόνωση. Μιλάμε για συμπεριφορές και στάσεις μικρών παιδιών και εφήβων.
Και επειδή ένας τρόπος για να σκεφτούμε καλύτερα ένα ζήτημα είναι να το εξετάσουμε σε μια in extremis έκφρασή του: Πώς άραγε θα αντιμετωπίζαμε το ζήτημα αν αντί της μαντίλας υπήρχε η μπούρκα; Η «ανεκτικότητά» μας θα το αποδέχονταν; Ερώτημα που αναμένει απάντηση.
Από την άλλη όμως όταν έχουμε σχολεία, όπου οι σχολικές αίθουσες και διάδρομοι είναι γεμάτα με σταυρούς και εικονίσματα, την ώρα που είναι δεδομένο πλέον ότι υπάρχουν πολλά παιδιά άλλων θρησκειών, πόσο εύκολα ως ελληνική κοινωνία μπορούμε να ζητάμε … μονομερώς τη μη έκφραση της διαφορετικότητας. Στο όνομα μόνο της πλειοψηφίας και της … κρατούσας άποψης; Στη Γαλλία του λαϊκού κράτους αυτή η συζήτηση αναμφισβήτητα, τουλάχιστον ως προς αυτό, γίνεται ευκολότερη.
Έχω βαθειά την πεποίθηση ότι οφείλουμε μια ευρύτερη συζήτηση και μια ουσιαστική αναζήτηση ενός «τρίτου δρόμου» ανάμεσα στην ξενοφοβία στην οποία επενδύει ένα τμήμα της δεξιάς και στον σχετικισμό και την πολυπολιτισμικότητα, που χαρακτηρίζει τη ριζοσπαστική αριστερά. Ένα «τρίτο δρόμο», που θα βασίζεται στην παραδοχή ότι ο κοινοτισμός του μέλλοντος θα πρέπει να στηρίζεται σε ιδέες και συμπεριφορές, παρά σε ταυτότητες και στο ότι η ενσωμάτωση μεταναστών συνιστά ηθική υποχρέωση και πρακτική αναγκαιότητα.