Δεν λογαριάζουμε φυσικά τους πράκτορες του Πούτιν και του επιθετικού ισλαμισμού ούτε τους συνειδητούς φασίστες και τους ρατσιστές, που βρίσκουν άγιες τις σφαγές των λαών από τον δικτάτορα της αρεσκείας τους και τους ομοϊδεάτες ισλαμοφασίστες.
Μιλάμε για εκείνους που δηλώνουν αριστεροί ή κεντροαριστεροί, και έχουν έτοιμο ένα αντίγραφο της ρώσικης προπαγάνδας και της Χαμάς, για να αμφισβητήσουν ή να αθωώσουν ολοφάνερα εγκλήματα.
Το φάσμα όλων αυτών είναι ευρύ και έχει πολλές παραλλαγές αλλά η βάση του είναι ίδια. Δεν εστιάζουν στο προφανές και το αδιαμφισβήτητο αλλά ψάχνουν να δικαιολογήσουν τους επιτιθέμενους, παρουσιάζοντάς τους ως εμμέσως αμυνόμενους. Αυτό τους δίνει ένα πλασματικό δίκιο, το οποίο τους διευκολύνει να τηρήσουν – στην καλύτερη περίπτωση - σχετικά ίσιες αποστάσεις ανάμεσά στον θύτη και στο θύμα.
Στην παγκόσμια συνείδηση το άδικο το έχει ο επιτιθέμενος όχι μόνο στους πολέμους αλλά και ατομικά, στα μέλη μιάς κοινωνίας, εξ ου και έχει συμπεριληφθεί η αθώωση του αμυνόμενου σε όλες τις νομοθεσίες του κόσμου.
Βεβαίως, στους εθνικοαπελευθερωτικούς πολέμους, κι αν πάμε πιο πίσω, σε κάθε επανάσταση σκλάβων, αμυνόμενοι λογίζονται οι αγωνιστές της ελευθερίας τους επειδή η βία που τους ασκείται είναι ενεργή και διαρκής.
Ξεχωριστό κεφάλαιο είναι αυτό που αφορά εδάφη που απωλέστηκαν κάποτε στο πεδίο της μάχης από κάποιους επιτιθέμενους και παραμένει το τεκμήριο της άμυνας εφ’ όσον οι χαμένοι επιτεθούν για να τα επανακτήσουν. Ο χρόνος βέβαια που νομιμοποιεί παλιούς και νέους κάτοχους, είναι ασαφής, οπότε εδώ χωράνε και όλα τα προσχήματα των επιτιθέμενων.
Στις σοσιαλιστικές επαναστάσεις επίσης, του προηγούμενου αιώνα, το αφήγημα των επαναστατών λέει πως η άρχουσα τάξη δεν θα επιτρέψει τον κοινωνικό μετασχηματισμό αν τον επιδιώξουν με δημοκρατικές διαδικασίες. Το θεωρούν δεδομένο πως θα τους ασκήσει βία, οπότε δικαιολογούν τη βία τους ως αμυντική.
Όλοι δε οι επιτιθέμενοι, ακόμη κι όταν προβάλουν προφανή ρατσιστικά κίνητρα (ΝΑΖΙ), προσθέτουν πάντα μιά αναφορά στο δίκιο τους που ενυπάρχει σε κάποιο – παραποιημένο κατά κανόνα - αφήγημα άμυνας. Ο λόγος είναι, η νομιμοποίηση των εγκληματικών πολέμων. Το συμπέρασμα είναι πως αντιλαμβάνονται όσο ο καθένας πως το δίκιο βρίσκεται στον αμυνόμενο.
Όλα αυτά βέβαια δεν σημαίνουν πως έτσι ορίζουμε το καθαρό καλό ή κακό, αλλά το βασικό καλό ή κακό. Δεν σημαίνει πως οι αμυνόμενοι υπήρξαν ή είναι άψογοι και αναμάρτητοι, χωρίς καθόλου λάθος πολιτικές και ασύμμετρες ανταποδόσεις στα χτυπήματα των επιτιθέμενων, αλλά πως έχουν το βασικό δίκιο.
Αυτή η ροπή της ανθρώπινης φύσης προς την δικαιοσύνη που αθωώνει την άμυνα, υπήρξε ανέκαθεν, αλλά σε καιρούς που το σημαντικά ζητούμενο ήταν η επιβίωση, ακολουθούσε πίσω από την αξία της δύναμης που εξασφάλιζε την κυριαρχία και το συμφέρον του φέουδου, έθνους, κράτους, αυτοκρατορίας, το οποίο ξεκινούσε έναν πόλεμο. Οι οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες μετά την βιομηχανική επανάσταση, έφεραν την εξασφάλιση της επιβίωσης σε κάποιο επίπεδο, και έδωσαν χώρο να αναδειχτεί το δίκαιο με προφανή σκοπό την ειρηνική συνύπαρξη της ανθρωπότητας.
Σταθμός συνεννόησης των λαών με βάση το δίκαιο, υπήρξε η ΚτΕ που την αντικατέστησε ο ΟΗΕ μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Τα αποτελέσματα είναι κατώτερα των προσδοκιών αλλά η ανθρωπότητα έχει ήδη περάσει στην εποχή που ενδιαφέρεται αποφασιστικά για την ειρήνη, για την διευθέτηση των διαφορών βάσει ενός διεθνούς δικαίου και προσπαθεί να αποθαρρύνει τους επίδοξους επιτιθέμενους. Το όραμα ενός ειρηνικού πλανήτη είναι μάλλον πολύ μακριά ακόμη, αλλά σίγουρα περνάει μέσα από την ενίσχυση και την συμπαράσταση στους αμυνόμενους, όταν απειλούνται ή δέχονται επίθεση.
Πώς όμως συμβαίνει, στους κόλπους της αριστεράς, η οποία πλειοδότησε στην ιστορία της υπέρ των αμυνόμενων λαών, να υπάρχουν φωνές που δικαιολογούν τους εισβολείς και τους μακελάρηδες; Πως είναι δυνατόν να παρουσιάζουν ως αμυνόμενους, τους Ρώσους που εισέβαλαν στην Ουκρανία με διακηρυγμένο στόχο την κατοχή, και την Χαμάς, που εκτός από τις χιλιάδες ρουκέτες της επίθεσης στο Ισραήλ, σχεδίασε την πρωτοφανή σφαγή αμάχων κάθε ηλικίας, σε έκταση που ξεπερνάει κάθε βαρβαρότητα;
«Μα είναι ο καπιταλισμός που φταίει» απαντάνε με δικά τους λόγια. Δηλαδή, η Δύση, το ΝΑΤΟ, οι ΗΠΑ, ούτως ή άλλως. Σε αναλογία με μια παλιά διαφήμιση για ένα προϊόν, («αυτό ξέρετε αυτό εμπιστευόσαστε») αυτούς ξέρουν για εχθρούς των λαών, αυτούς καταδικάζουν, ό,τι κι αν συμβεί. Είναι οι συνήθεις ύποπτοι για άπαντα τα δεινά της ανθρωπότητας και τελικά, οι συνήθεις ένοχοι. Με προαποφασισμένους τους «κακούς» αντλούν επιχειρήματα εναντίον τους, όχι από τα εκάστοτε γεγονότα και την πραγματικότητα, όχι με κριτήριο βασικές διαχρονικές αξίες, αλλά από την ιδέα τους για το καλό και το κακό, με την οποία γαλουχήθηκαν σε μια ορισμένη εποχή.
Η απάντηση που δείχνει υπαίτιο τον καπιταλισμό, και ξεμπερδεύει εύκολα κι απλά το κουβάρι των πολιτικών γρίφων, λογικά, - θα έπρεπε να - περιλαμβάνει την γνώση ενός άλλου πολιτικού συστήματος. Τίνος; Του… σοσιαλισμού. Ο οποίος δεν υπάρχει και δεν υπήρξε ποτέ ως σοσιαλισμός παρά μόνο ως αιμοσταγής απολυταρχία, που έφερε εγκλήματα και τρόμο στους λαούς που τον υπέστησαν. Ή υπάρχει σαν μια γενική ιδέα, ως φιλοσοφικό όραμα, χωρίς στρατηγικό σχέδιο.
Ο Μαρξ διατύπωσε μια οικονομική θεωρία και μια φιλοσοφία που πολλές πλευρές τους, συνέβαλαν σημαντικά στην γνώση βασικών μεγεθών που απασχολούν την ανθρωπότητα. Ως κοσμοθεωρία όμως, δεν επιβεβαιώθηκε. Τώρα πια είμαστε σε θέση να κρίνουμε τις αστοχίες και τις ελλείψεις της, όσο και να χρησιμοποιήσουμε πολλά από τα εργαλεία της. Ασφαλώς, στην εποχή που γράφτηκε η θεωρία του, στα μέσα του 19ου αιώνα, η εικόνα που είχε από εκείνο το στάδιο της οικονομικής και κοινωνικής πραγματικότητας τον παραπλάνησε.
Ο διαλεκτικός υλισμός είναι αδιάλλακτος ως προς το νομοτελειακό πέρασμα της εξουσίας στο κράτος των προλετάριων, που θα οικοδομήσουν τον σοσιαλιστικό δρόμο προς την αταξική κοινωνία. Μαζί με την διάψευση της υποτιθέμενης νομοτέλειας, διαψεύστηκε και η επιστημονικότητα της θεωρίας, τουλάχιστον ως προς την συγκεκριμένη πρόβλεψη . Υποβιβάστηκε σε θρησκευτικό δόγμα. Σε ανεκπλήρωτη προφητεία.
Άρα, τι έμεινε να αποδεχτούμε; Την διαχείριση του δεδομένου οικονομικού και κοινωνικού συστήματος, αναζητώντας τις καλύτερες δυνατόν λύσεις, με βάση τις διαχρονικές αξίες που είναι κοινά αποδεχτές και περιέχονται στα ήδη διακηρυγμένα ανθρώπινα δικαιώματα.
Όμως, οι ορθόδοξοι κομμουνιστές δεν έχουν μάθει ακόμη τα νέα για την καθολική δυστυχία των λαών που συναντήθηκαν με την μαρξιστική «νομοτέλεια», ενώ ένα μέρος των άνευ στρατηγικής αριστερών που δείχνουν καλά ενημερωμένοι, δεν κατάφεραν να χωνέψουν ολόκληρο το νόημα της είδησης. Και οι δύο κατηγορίες, αρνούνται να δεχτούν πως ο προορισμός του οχήματος που επέβαιναν οδηγεί στην δυστοπία ή πουθενά.
Γιατί;
Επειδή το σοσιαλιστικό ιδανικό της δικαιοσύνης και της συναδέλφωσης μέσω της ισότητας, ασκεί μια ακαταμάχητη έλξη. Διορθώνει μαγικά όλα τα στραβά του κόσμου αφού επαγγέλλεται μια κοινωνία αγίων και υψώνει τον οπαδό σε μια αψεγάδιαστη ηθική σφαίρα. Πλασάρεται ανάμεσα στους συνανθρώπους του ως άγγελος του υπέρτατου καλού και απολαμβάνει μιά ανεκτίμητη υπαρξιακή ισορροπία.
Η συνείδηση όλων αυτών, είτε έχουν αναστυλώσει το όραμα κάτω από την φωτογραφία του Στάλιν, είτε το αντικρίζουν θολό ή δεν το βλέπουν καθόλου, έχει εμποτιστεί με την
βεβαιότητα πως ο καπιταλισμός είναι το απόλυτο κακό που πρέπει να πολεμηθεί. Δεν βλέπουν καλές πλευρές αν και απ’ αυτές ευημερούν. Τον κρίνουν απορριπτικά, επειδή τον κρίνουν μόνο από τις υπαρκτές κακές πλευρές του. Κάπως χειρότερα, στον έναν αιώνα που κράτησε η περιπέτεια των αγώνων για την ανατροπή του, μαζί και τα πειράματα της αντικατάστασής του, ο εχθρός απέχτησε στερεότυπα ονοματεπώνυμα.
Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες έρχονται από ένα ιμπεριαλιστικό παρελθόν αποικιοκρατίας και τις ΗΠΑ τις βαραίνουν επεμβάσεις και πόλεμοι ανά τον κόσμο. Το ίδιο ισχύει και για το ΝΑΤΟ στο οποίο συμμετέχουν αυτές οι μεγάλες δυνάμεις. Ο καταλογισμός των ευθυνών είναι προφανής και ορθός.
Ωστόσο αυτά είναι ένα μέρος της αλήθειας και όχι ολόκληρη. Η υπόλοιπη όμως, κακοποιείται, στρεβλώνεται ή αγνοείται από τους ορκισμένους αντίπαλους του απόλυτου εχθρού. Με την γνωστή πράξη της αφαίρεσης, μειώνουν ή μηδενίζουν ό,τι αμφισβητεί την ιδέα τους πιστεύοντας πως υπηρετούν την υπέρτατη αξία που είναι να αναδείξουν ένοχους για τα πάντα, την Δύση, τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ.
Αλλά μια ματιά και μόνο στην ιστορία, διαλύει την συμπαγή τους πεποίθηση.
Η Ιερά Συμμαχία το 1815 δημιουργήθηκε για να εμποδίσει τις εθνικοαπελευθρωτικές επαναστάσεις και να διατηρήσει τα ιμπεριαλιστικά κεκτημένα των Μεγάλων Δυνάμεων. Όμως, η ναυμαχία του Ναυαρίνου που έγινε από τρεις Μεγάλες Δυνάμεις το 1827, μαζί με την χερσαία εκκαθάριση των Τούρκων από τους Γάλλους, μας έδωσαν την ανεξαρτησία μας.
Ο δεύτερος πόλεμος του 2003 εναντίον του Ιράκ ήταν ένας προσχηματικός πόλεμος των ΗΠΑ και κάποιων συμμάχων τους. Επιθετικός και εξ’ ορισμού άδικος. Ο πρώτος όμως πόλεμος, του 1990 για την απελευθέρωση του Κουβέιτ από την κατοχή του Ιρακ, υποστηρίχτηκε από τον ΟΗΕ και το Συμβούλιο Ασφαλείας. Ήταν ένας δίκαιος πόλεμος.
Ο Α και Β παγκόσμιος πόλεμος, ενοχοποιούν την Γερμανία που τους προκάλεσε, μαζί και τους συμμάχους της. Η Αγγλία όμως και οι σύμμαχοί της, η Ρωσία, οι ΗΠΑ και οι άλλες μικρές ή μεγάλες χώρες που αντιστάθηκαν στην επίθεση προς κατάχτηση και στον ναζισμό - φασισμό, πολέμησαν στην πλευρά του δίκιου.
Να μην επεκταθούμε. Το συμπέρασμα είναι φανερό και αυτονόητο. Η στάση κάθε μεγάλης ή μικρής Δύναμης, κρίνεται από την πλευρά που υπηρέτησε στο εκάστοτε γεγονός. Όσα κι αν καταλογίσει κάποιος στο ΝΑΤΟ ή σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες, είναι ακατανόητο να το αποκηρύξει όταν αντιστέκεται σε εισβολές.
Άσχετα με τις προθέσεις του μαρξισμού, το αποτέλεσμα ήταν να εγκλωβίσει ένα πλήθος καλοπροαίρετων σε μια λογική κατάργησης των διαχρονικών αξιών που είναι το μόνο κριτήριο για τις συμπεριφορές ατόμων και κρατών. Να αμφισβητήσει ακόμη και την δημοκρατία που καταχτήθηκε με αγώνες, την οποία στιγμάτισε ως «αστική», άρα ταξική και παροδική, έναντι της ανώτερης και οριστικής, της προλεταριακής. Όλα αυτά αφανίστηκαν μεν όπου δοκιμάστηκαν αλλά το εγχειρίδιο του τρόπου σκέψης, που αφορά και τους ένοχους προς πάσα χρήση, δεν έσβησαν σαν εργαλείο κρίσης από την πολιτική μνήμη κάποιων οπαδών του σοσιαλισμού.
Οι αριστεροί που έμειναν πιστοί στις βασικές αξίες που υποστηρίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, και απεγκλωβίστηκαν από τα λείψανα μιάς μονολιθικής θεωρίας, εξακολουθούν να βάζουν το βάρος τους στην πλευρά του δίκιου. Η στάση τους είναι πολύτιμη, επειδή γι’ αυτές τις αξίες εντάχθηκαν στην αριστερά, δεν παραπλανήθηκαν από φανατικές εμμονές και δεν τις εγκατέλειψαν. Διδάχτηκαν από την αποτυχία της θεωρίας που υποσχέθηκε να τις αναδείξει, και έχουν πλήρη γνώση της παγίδας που οδηγεί στο λάθος.
Οι άλλοι, όσοι αγνοούν την πραγματικότητα και εμμένουν στους τύπους και στα συνθήματα ενός άκυρου σχεδίου, μοιραία συντάσσονται με την συντήρηση ή και την αντίδραση, απέναντι στις προφανείς αδικίες που συμβαίνουν στην χώρα τους και στον κόσμο.
Μπορούμε βέβαια να παραδεχτούμε ως λαμπερό και ευγενές το όραμα που τους εμπνέει, αλλά δεν μπορούμε να αθωώσουμε τις συμπεριφορές τους όταν πριμοδοτούν δικτάτορες και δολοφόνους.
Ο απλοϊκός συλλογισμός που τους οδηγεί να είναι με το μέρος όποιου αντιμάχεται την Δύση και το ΝΑΤΟ, είναι προσφορά στα εγκλήματα και υποστήριξη των επιθετικών πολέμων.
Πριν κλείσουμε το κείμενο όμως, ας δούμε και το εύχρηστο επιχείρημά τους που στρεψοδικεί προσπαθώντας να κάνει υπάκουη την πραγματικότητα στις ιδέες τους:
« Όταν μια επέμβαση των μεγάλων δυνάμεων ή όσων υποστηρίζονται απ’ αυτές, είναι δίκαιη, έχει κίνητρο το συμφέρον και όχι την δικαιοσύνη.»
Συνήθως είναι σωστός ο συλλογισμός. Θα προσθέταμε μάλιστα πως από συμφέρον γίνονται και οι αδικίες.
Αλλάζει το γεγονός πως είναι δίκαιες εφ’ όσον ταυτίζονται με το συμφέρον; Προφανώς όχι. Δικαιολογείται το άδικο εφ’ όσον το πράττουν «δίκαιες» δυνάμεις, πχ η Ρωσία ή η Χαμάς; Δυστυχώς, απαντάνε, - με χίλιες περιστροφές - πως δικαιολογείται επειδή ακριβώς οι άλλοι είναι εξ’ ορισμού άδικοι όχι μόνο για τον κατάλογο των αδικιών του παρελθόντος αλλά και για το κίνητρο του συμφέροντος που τις παρακινεί.
Πάμε λοιπόν στο κρίσιμο ερώτημα:
Τα κράτη πολιτεύονται με βάση το εθνικό τους συμφέρον ή το εθνικό τους δίκιο;
Η απάντησή μας είναι πως το συμφέρον έχει τον πρώτο λόγο αλλά το δίκαιο δεν έλειψε ποτέ, κυρίως στα νεωτερικά χρόνια, σαν σημαντική παράμετρος που καθόρισε την εξέλιξη των γεγονότων. Θα λέγαμε πως ευτυχές ζητούμενο είναι να συμπίπτουν. Αναλόγως, οι διάφορες συμμαχίες βασίστηκαν κυρίως στο συμφέρον αλλά δεν έλειψαν και όσες ταυτόχρονα ήταν δίκαιες. Δεν έλειψαν κι εκείνες που περιόρισαν το συμφέρον τους χάριν του δίκιου.
Όχι μόνο οι Μεγάλες Δυνάμεις, αλλά και οι μικρές, τα μικρά κράτη, κρίνονται κατά περίπτωση για τις ιστορικές τους πράξεις, με βάση το δίκιο ή το άδικο, όσο κι αν είναι δεδομένο ότι προτάσσουν το συμφέρον τους.
Αν πούμε πως σε βάθος χρόνου, ζητούμενη είναι η σύγκλιση του κοινού συμφέροντος με την δικαιοσύνη, στο παρόν, κάθε βήμα που αναδεικνύει αυτή την μελλοντική προσδοκία, είναι μια βοήθεια προς όφελος των λαών και της ανθρωπότητας. Οπότε, το αν βάζουμε το βάρος μας στην μια ή στην άλλη πλευρά, κρίνεται από το κάθε συγκεκριμένο γεγονός και όχι από τις δίκες του παρελθόντος ή των προθέσεων δια της αποκάλυψης των συμφερόντων.
Τελειώνοντας, θα απαντήσουμε και στο ερώτημα του τίτλου αυτού του άρθρου. Ίσως δεν είναι ατομικά ανάλγητοι οι αβανταδόροι των εγκληματιών και των εγκλημάτων. Ίσως στην καθημερινότητά τους να βοηθούν τους ηλικιωμένους να περάσουν απέναντι στους αυτοκινητόδρομους, να ταΐζουν τις γάτες της γειτονιάς, να πληρώνουν συνδρομή στην unicef και να μην κρατάνε ίσες αποστάσεις ανάμεσα στον βιαστή και τον βιασμένο. Ίσως, δεν ορκιζόμαστε, τουλάχιστον για όλους. Επειδή έχουμε ακούσει με τα αυτιά μας κι έχουμε δει με τα μάτια μας, αριστερούς που αδιαφορούν για ό,τι συμβαίνει γύρω τους επειδή … φταίει ο καπιταλισμός και ο ιμπεριαλισμός, και δεν βρίσκουν λόγο να ανακατεύονται!
Σε ό,τι αφορά όμως τα μεγάλα γεγονότα, της χώρας τους ή του πλανήτη, οι αγκυλωμένες ιδέες που τους οδηγούν να συνεισφέρουν στην λάθος πλευρά, των επιτιθέμενων και των αδίκων, δεν μας επιτρέπει να πάρουμε κι εμείς με τη σειρά μας ίσες αποστάσεις και να τους αθωώσουμε. Είναι ένοχοι.