Οι νέες Δημοτικές Αρχές, τα νέα Δημοτικά Συμβούλια ανέλαβαν. Μετά την χαρά της νίκης για τους Δημάρχους και τον ενθουσιασμό στις διαδικασίες ορκωμοσιών, έρχεται η ώρα της δράσης, των πρωτοβουλιών και του έργου στην βάση του Σχεδίου που έχουν ή που πρέπει να έχουν. Ξεκίνησε μια δύσκολη περίοδος που τώρα πια δεν θα έχει διάρκεια πέντε χρόνων όπως είχαν οι προηγούμενοι, αλλά τεσσάρων. Ασφαλώς η ανταπόκριση στα θέματα που καθορίζουν την καθημερινότητα του πολίτη( καθαριότητα, κατάσταση πλατειών και οδών, κατάσταση Παιδικών Χαρών και Σχολείων κ.ά ) κατέχουν την πρώτη θέση στις προτεραιότητες. Ωστόσο το μεγάλο στοίχημα συνολικά για την Αυτοδιοίκηση, για τους Δήμους τα επόμενα χρόνια είναι να δείξει έμπρακτα ότι έχει την δική της συμβολή σε μια πανεθνική προσπάθεια για μπει η χώρα, η κάθε Περιφέρεια, η κάθε πόλη στον ρυθμό της Ανάπτυξης.
Φοβάμαι ότι αυτό δεν είναι και τόσο απλό. Σε πολλούς Δήμους δεν υπάρχουν Επιχειρησιακά Σχέδια, δεν υπάρχει η βούληση για αξιοποίηση σε συνεργασία και με τον Ιδιωτικό Τομέα της ακίνητης περιουσίας που έχουν οι Δήμοι, υπάρχουν εντελώς ανεπαρκείς Υπηρεσίες, λείπει ο στοιχειώδης Μηχανισμός ενημέρωσης για τις δυνατότητες εξασφάλισης χρηματοδοτήσεων και ένταξης σε Προγράμματα . Από την άλλη, η Κεντρική Εξουσία έχει « φροντίσει» να υπάρχουν δεκάδες εμπόδια. Γραφειοκρατία – πολυνομία – αλαλούμ με τις αρμοδιότητες συνιστούν « το τρίγωνο του θανάτου».
Ο « ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ» έφερε μαζί του πολύ γραφειοκρατία αφού ήταν σφραγισμένος από την αντίληψη ότι οι Δήμαρχοι είναι « λαμόγια» και ότι αυτό αντιμετωπίζεται από μια απελπιστική αλυσίδα ελέγχων. Ο « Νόμος Σπίρτζη» στο όνομα της διαφάνειας ήρθε να προσθέσει άλλη τόση γραφειοκρατία στην υλοποίηση έργων. Το αποτέλεσμα; Απλά έργα που θα μπορούσαν να τελειώσουν σε έξι μήνες έως ένα χρόνο, να χρειάζονται δύο έως τρία χρόνια, ανάλογα με τις ικανότητες του Δημάρχου και των Υπηρεσιών του Δήμου του. Σημαντικά κονδύλια να μην απορροφούνται. Ο ίδιος Νόμος προέβλεπε μια τολμηρή αποκέντρωση αρμοδιοτήτων που όμως ποτέ δεν υλοποιήθηκε. Μόνο το 80% περίπου των προβλεπομένων αρμοδιοτήτων πέρασαν στους Δήμους, αφού οι άλλες απαιτούσαν ΚΥΑ, Προεδρικά Διατάγματα και Υπουργικές Αποφάσεις που ποτέ δεν υπήρξαν.
Ο « ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ» που ψήφισε η προηγούμενη Κυβέρνηση δεν έλυσε κανένα πρόβλημα. Αποτελεί ένα κατ΄ευφημισμό Νόμο για την Αυτοδιοίκηση αφού οι συντάκτες του και αυτοί που τον ψήφισαν ενδιαφέρονταν μόνο για την αλλαγή του Εκλογικού Νόμου και την καθιέρωση της Απλής Αναλογικής. Για όλα τα άλλα θεσμικά και οικονομικά θέματα που έκαιγαν και καίνε την Αυτοδιοίκηση δεν έδωσε καμία λύση. Ή δεν ήθελαν ή δεν μπορούσαν. Ο « ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ» θα περάσει στην Ιστορία ως ο Νόμος για την Αυτοδιοίκηση που δεν απάντησε σε τίποτα και καλό είναι σύντομα να καταργηθεί και να αντικατασταθεί από ένα σύγχρονο Νόμο. Ευτυχώς δε, η νέα ηγεσία του Υπουργείου Εσωτερικών πέρασε ρυθμίσεις που θα επιτρέψουν στους Δήμους να λειτουργήσουν και θα αποτρέψουν την διάλυση των Δήμων από την πλήρη αδυναμία λήψης αποφάσεων που έφερνε η Απλή Αναλογική. Χρειάζεται και σ΄αυτό το σημείο η οριστική κατάργηση της Απλής Αναλογικής και η αντικατάστασή της από ένα νέο Εκλογικό Νόμο που δεν θα αποτελεί επιστροφή στο παρελθόν, όπου υποψήφιοι εκλέγονταν Δήμαρχοι με 14%,15% και έπαιρναν το 60% των εδρών του Δημοτικού Συμβουλίου. Η πρόβλεψη κλιμακωτού bonus και η δυνατότητα εκλογής Δημάρχου με ποσοστό 40% από τον πρώτο γύρο, θα μπορούσαν να είναι στοιχεία ενός νέου Νόμου.
Σ΄αυτό το σημείο θα ήθελα να σταθώ σε δύο έρευνες που υλοποιήθηκαν σχεδόν παράλληλα το 2017 που υλοποιήθηκαν από την OPINION POLL και τις επιμελήθηκα προσωπικά.To ίδιο σχεδόν ερωτηματολόγιο χρησιμοποιήθηκε σε έρευνα με δείγμα 1.000 πολίτες και σε έρευνα σε όλους τους Δημάρχους της χώρας ( Μάρτιος και Ιούνιος 2017 αντίστοιχα). Τα αποτελέσματα ήταν αποκαλυπτικά. Ας αναφερθούμε στις απαντήσεις των Δημάρχων σε καίρια θέματα, σημειώνοντας ότι η ταύτιση των απόψεων των πολιτών σ΄αυτά ήταν εντυπωσιακή. Μόνο σε ένα ερώτημα υπήρχε σημαντική διαφοροποίηση, σ΄αυτό της αξιολόγησης των έργων των Δημάρχων. Οι ίδιοι οι Δήμαρχοι αυτοαξιολογούνταν ως προς το έργο τους κατά 55.85% θετικά, ενώ οι πολίτες εκτιμούσαν κατά 40.88% θετικά το έργο των Δημάρχων. Η « διπλή έρευνα » αποδείχθηκε προφητική. Το 40% των Δημάρχων επανεκλέχτηκαν. Στο 60% περίπου των Δήμων υπήρξε ανανέωση.
Ωστόσο , ας δούμε κάποιες από τις απαντήσεις των Δημάρχων με τις οποίες συμφωνούσαν οι απαντήσεις των πολιτών:
– Ως βασικά εμπόδια στην προώθηση του δημοτικού έργου εθεωρούντο οι Γραφειοκρατία( 51.95%) – Η έλλειψη σχεδιασμού παρεμβάσεων ( 22%) – Η οικονομική κατάσταση ( 36.36%)
– Το 94.74% έκριναν ότι πρέπει να αποσαφηνιστούν οι αρμοδιότητες Κεντρικής Εξουσίας – Αυτοδιοίκησης.
– Το 67.11% έκρινε ότι πρέπι να μεταφερθούν κι άλλες αρμοδιότητες στους ΟΤΑ ( π.χ για την Παιδεία, τις δομές Υγείας), ασφαλώς με ανακατονομή τω πόρων και την εξασφάλιση του κατάλληλα εκπαιδευμενου προσωπικού.
– Το 75% ζητούσε την Οικονομική Αυτοτέλεια των Δήμων με ταυτόχρονη φορολογική αποκέντρωση ( π.χ είσπραξη ΕΝΦΙΑ κ.ά)
– Το 54.74% ζητούσε την ενίσχυση της Αναπτυξιακής δυνατότητας των Δήμων με πρόσβαση στο ΕΣΠΑ μέσω ειδικού Προγράμματος.
– Το 81.58% ζητούσε Νέο Πλαίσιο που θα επιτρέπει στην Αυτοδιοίκηση να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στην παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας και την ενίσχυση της Επιχειρηματικότητας.
Το μήνυμα ήταν και νομίζω πως συνεχίζει να είναι σαφές: Οι Δήμαρχοι, το Αυτοδιοικητικό δυναμικό της χώρας απαιτούσε και απαιτεί την αναβάθμιση του ρόλου της Αυτοδιοίκησης, την ενδυνάμωση του θεσμού, την αποσαφήνιση των αρμοδιοτήτων των ΟΤΑ στο πλαίσιο μιας τολμηρής Πολιτικής Αποκέντρωσης , την ύπαρξη ενός νέου Πλαισίου που θα επιτρέπει στους Δήμους να διαδραματίσουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην υπόθεση της ανασυγκρότησης, της ανάπτυξης της χώρας, της αξιοποίησης των τοπικών δυνατοτήτων και της ενεργοποίησης των πολιτών.
Ελπίζω στους επόμενους μήνες και μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες να υπάρξουν εκείνα τα βήματα που θα φέρνουν την Αυτοδιοίκηση στην χώρα πιο κοντά στα Ευρωπαϊκά πρότυπα και θα τις δίνουν τα εφόδια να πρωταγωνιστήσει με ευθύνη και σχέδιο.