Μετά από δεκαετίες δυναμικής μεγέθυνσης του ΑΕΠ , ανάπτυξης του Παγκόσμιου Εμπορίου και του Παγκόσμιου Τουρισμού ,στο πλαίσιο μιας κατά τα άλλα ακαταμάχητης διεθνοποίησης κεφαλαίου ,αγορών και εργασίας ,ο διεθνοποιημένος Καπιταλισμός βρήκε πρόσφορο έδαφος ,μονοπώλησε το ενδιαφέρον και αποθεώθηκε από όλες τις κοινωνικές τάξεις.
Από την άλλη, οι αυξημένες τα τελευταία χρόνια μεταναστευτικές ροές η ξενοφοβία και η αδυναμία των δημοκρατικά εκλεγμένων κυβερνήσεων να λύσουν τα προβλήματα των σύγχρονων κοινωνιών οδήγησαν στην επανεμφάνιση του εθνικισμού και του προστατευτισμού που άσκησε αρνητική επιρροή στο μαλακό υπογάστριο των κοινωνιών μέσα από το αφήγημα της υποστήριξης και προστασίας αδύναμων κοινωνικών στρωμάτων με όπλα την ακραία ρητορική , τις υπεραπλουστεύσεις και το εμπόριο ελπίδας.
Από τα μέσα ωστόσο του 2019 παρατηρήθηκε σημαντική επιβράδυνση της παγκόσμιας αύξησης του Εμπορίου μεταξύ άλλων και λόγω των ισχυρών εμπορικών εντάσεων Κίνας -ΗΠΑ με αποκορύφωμα την εμφάνιση της πανδημίας Covid -19 που αναμένεται να προκαλέσει μία άνευ προηγουμένου πτώση. Είναι αξιοσημείωτη για παράδειγμα η συρρίκνωση της οικονομίας των ΗΠΑ του πρώτου τριμήνου του 2020 που δημοσιοποιήθηκε από το γραφείο οικονομικής ανάλυσης των ΗΠΑ και αναφέρει μείωση κατά 5%.
Οι εκτιμήσεις επιπρόσθετα του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου όσον αφορά τα εμπορεύματα μιλούν για μείωση που θα κυμανθεί μεταξύ 13% και 32% ανάλογα με την εξέλιξη αυτής της πανδημίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι προϋπόθεση της ανάκαμψης, όπως αναφέρει ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, είναι η στενή συνεργασία μεταξύ των χωρών και όχι η κάθε χώρα να ενεργεί μόνη της.
Με βάση στοιχεία της παγκόσμιας Τράπεζας ο παγκόσμιος όγκος συναλλαγών ως ποσοστό του Παγκοσμίου ΑΕΠ κυμαινόταν από το 1970 και για αρκετά χρόνια μέχρι το 2000 γύρου στο 40%-50%, ενώ από το 2000 έως το 2008 έφθασε στο 60,9%. Μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση μεσολάβησε μία δεκαετία εξαιρετικά δύσκολη και το παγκόσμιο εμπόριο επανήλθε το2018 στα επίπεδα του 59,5% ως ποσοστό του ΑΕΠ μέχρι την εμφάνιση του covid-19.
Όσον αφορά τώρα τα μεγέθη της πραγματικής Οικονομίας στη χώρα μας το μεν λιανικό εμπόριο αναμένεται στα τέλη του 2020 να εμφανίσει πτώση της τάξης του 14% σε σχέση με το 2019 δηλαδή από τα 44 δις ευρώ να κατέλθει στα 38δις περίπου , εκτός μηχανοκίνητα οχήματα και μοτοσικλέτες , το δε χονδρικό εμπόριο από τα 63 δις του 2019 προϋπολογίζεται να αγγίξει τα 55δις.
Ένα άλλο σημαντικό μέγεθος είναι ο τουρισμός που το 2019 τα έσοδα από ταξιδιωτικές εισπράξεις έφθασαν τα 18,2 δις (10% ΑΕΠ) εκ των οποίων τα 12δις από Ευρωπαϊκή Ένωση και τα 5,2 δις εκτός χωρών Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρέπει να συνυπολογιστεί βεβαίως ότι η συνολική συνεισφορά του Τουρισμού στην Οικονομία συμπεριλαμβανομένων και άλλων δραστηριοτήτων που συνδέονται με τον τουρισμό ανέρχεται στα 45 περίπου δις (24% του ΑΕΠ). Η αναμενόμενη για φέτος μεγάλη πτώση είναι σίγουρο ότι θα επηρεάσει την εξέλιξη του ΑΕΠ, αφού και μια μείωση εσόδων κατά 10% στον τουρισμό έχει επίπτωση της τάξης του 1% στο ΑΕΠ.
Ο μονοθεματικός χαρακτήρας της ελληνικής οικονομίας που κατά βάση στηρίζεται στο εμπόριο και στον τουρισμό , είναι που κάνει τις αρνητικές επιπτώσεις της παρούσας κρίσης του covid-19 να βαρύνουν περισσότερο στο σύνολο της οικονομίας. Αν ληφθεί δε υπόψη ο μεγάλος αριθμός των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων (98% του συνόλου των επιχειρήσεων), ο επίσης μεγάλος αριθμός αυτοαπασχολουμένων και η περιορισμένη αντίδραση της χώρας στις μεταβολές της ζήτησης λόγω μη διεθνώς εμπορεύσιμων , ανταγωνιστικών προϊόντων τότε ο αρνητικός αντίκτυπος των επιπτώσεων είναι ακόμη μεγαλύτερος . Η πτώση της οικονομικής δραστηριότητας και η μείωση της Παγκόσμιας ζήτησης είναι φαινόμενο που παρατηρείται σε πολλές χώρες όταν όμως ολοκληρωθεί ο κύκλος της κρίσης τότε κάποιες χώρες θα αντιδράσουν στις μεταβολές αυτές με μεγαλύτερη ταχύτητα από εμάς.
Για την υπερβολική συμμετοχή της κατανάλωσης που υπολογίζεται στα 163δις στο ΑΕΠ (87,5% του ΑΕΠ) σε ένα σύνολο ΑΕΠ 187δις για το 2019 και με τη διαφορά να καλύπτεται από τα 23δισ των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου 12,5% του ΑΕΠ ήρθε η ώρα να πληρώσουμε το τίμημα καθώς η περίπου ίδια αναλόγια εισαγωγών εξαγωγών δεν επιτρέπει τη συμμετοχή τους.
Η αλλαγή προσανατολισμού της Οικονομίας σε ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο από Κυβερνητικό στοίχημα γίνεται τώρα Εθνικός στόχος. Με απλά λόγια πρέπει να επιλέξουμε που πρέπει να στραφούμε και να αφήσουμε τα μεγάλα λόγια περί νέου παραγωγικού προτύπου για το οποίο τυρβάζουμε επί 35 χρόνια και τίποτα δεν έχει γίνει. Αν καταφέρουμε να υποκατασταθεί για παράδειγμα ένα μέρος των εισαγόμενων αγαθών σε παραγόμενα είδη τότε η κατανάλωση θα έχει ευεργετικά χαρακτηριστικά και θα συνδράμει θετικά στο εμπορικό μας ισοζύγιο. Αν καταφέρουμε επίσης να επιλέξουμε τομείς της οικονομίας που συνδέονται με το έξυπνο κατάστημα του μέλλοντος που συνδυάζει νέες τεχνολογίες ,ψηφιακά δίκτυα εφοδιασμού και εμπειρία εξυπηρέτησης τότε θα έχουμε κάνει ένα ακόμα βήμα μπροστά.
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της οικονομίας είναι απαραίτητος. Αν θέλουμε να μιλάμε για ανάκαμψη Τύπου V ή U το 2021 τότε την απότομη πτώση του 2020 πρέπει να ακολουθήσει από σήμερα ένα σοβαρό Στρατηγικό Σχέδιο για το 2021 καθώς οι προβλέψεις για το ελληνικό ΑΕΠ είναι ότι αναμένεται να συρρικνωθεί κατά -2,4% σε σύγκριση με το 2019.
Προσοχή όμως , για το Σχέδιο αυτό πρέπει να επιληφθεί ο ίδιος ο Πρωθυπουργός και να αποφασίσει αυτοί που συμμετέχουν στην εκπόνησή του για την επόμενη μέρα στην Οικονομία , να παρακολουθούν και να ενημερώνουν την Κοινωνία για την εξέλιξη του έργου, δηλαδή πως εκτελούνται τα βήματα υλοποίησης για την όποια απόφαση εισηγούνται στα Υπουργεία ή σε διάφορους φορείς , δηλ. γίνονται πράξη κάποιες αποφάσεις ή τις καταπίνει το βαθύ κράτος ; (feedback ,διαμορφωτική αξιολόγηση, αποτίμηση έργου ,επίδραση στη κοινωνία και οικονομία ) .Και όλα αυτά κατά το επιτυχημένο πρότυπο της ενημέρωσης προς τον λαό για την εξέλιξη της Υγειονομικής Κρίσης.
Διαφορετικά αν κάποιοι επιτελικά εκπονήσουν απλά κάποιο σχέδιο τότε πρόκειται για ασκήσεις επί χάρτου και το έργο το έχουμε ξαναδεί !!
Τα σενάρια επί σεναρίων και οι προβλέψεις για την επόμενη μέρα εξελίσσονται ραγδαία. Το δημοσιονομικό κόστος μέχρι σήμερα με την άρση των μέτρων ανέρχεται στα 6,8δις ευρώ που σημαίνει επίπτωση -6,7% στο ΑΕΠ. Αν ωστόσο προκύψει σενάριο επανάκαμψης του κορωνοιου και ανέλθει το κόστος στα 10 δις τότε η επίπτωση στο ΑΕΠ θα ανέλθει στο -10,6%.
Η πορεία επίσης των εσόδων, που για το μήνα Μάρτιο εμφάνισαν υστέρηση περίπου 1 δις ευρώ είναι καταλυτική καθώς λόγω ύφεσης και διογκωμένων δαπανών υγείας θα ανεβάσουν το λόγο χρέους προς ΑΕΠ.
Τώρα που η κρίση « ξύπνησε » την Ευρώπη και η χώρα μας βγαίνει κερδισμένη με 32 δις ευρώ, που θα φθάσουν με ορίζοντα επταετίας τα 62 δις, χρειάζεται να τεθούν οι προϋποθέσεις για την αναπτυξιακή δυναμική της οικονομίας με στόχευση σε συγκεκριμένους κλάδους πχ πράσινες επενδύσεις, πρωτογενής τομέας και εντατικοποίηση των μεταρρυθμίσεων που εκκρεμούν στη Δημόσια διοίκηση, στην Υγεία και στην ψηφιακή Αναγέννηση της χώρας.