[1] Βλέπε σχετικά, ‘Τσίπρας: Η πιο ισχυρή αντισυστημική ψήφος είναι η ψήφος στον ΣΥΡΙΖΑ που θα πλήξει το καθεστώς Μητσοτάκη,’ Ενημερωτική-Ειδησεογραφική ιστοσελίδα ‘iefimerida,’ 05/04/2023, Τσίπρας: Η πιο ισχυρή αντισυστημική ψήφος είναι η ψήφος στον ΣΥΡΙΖΑ που θα πλήξει το καθεστώς Μητσοτάκη - iefimerida.gr Το σχετικό δημοσίευμα της ενημερωτικής ιστοσελίδας ‘iefimerida,’ προσφέρει στον μελετητή του φαινομένου του λαϊκισμού και του εθνικο-λαϊκισμού, στον ερευνητή που ομνύει στην ανάλυση λόγου και δη πολιτικού λόγου που βρίθει μεταφορών όπως αυτός του Αλέξη Τσίπρα, ένα πλεονέκτημα. Και ποιο είναι αυτό το πλεονέκτημα; Είναι το ό,τι παραθέτει το μεγαλύτερο μέρος των δηλώσεων του ενώπιον των παρευρισκόμενων που είχαν συγκεντρωθεί σε κεντρικό σημείο της Κορίνθου. Σαφώς, το να χρησιμοποιήσουμε τον γλωσσικό όρο ‘δηλώσεις’ δεν απέχει και πολύ από την πραγματικότητα, καθότι ανταποκρίνεται και στον τύπο του δημοσιεύματος της συγκεκριμένης ενημερωτικής ιστοσελίδας, η οποία παραθέτει μεγάλα ή αλλιώς ολόκληρα αποσπάσματα δηλώσεων. Όμως, επιθυμώντας να εμβαθύνουμε την ανάλυση μας, θα επιχειρήσουμε να ‘συρράψουμε’ όλες αυτές τις δηλώσεις του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, με τρόπο ώστε οι δηλώσεις, αθροιζόμενες όλες μαζί, να παραγάγουν το είδος εκείνο της ομιλίας που θα χαρακτηρίσουμε ως ‘πολιτική ομιλία΄. Γιατί, κατά βάθος, περί προεκλογικής-πολιτικής ομιλίας επρόκειτο, εκεί όπου ο ηγέτης που δεν είναι τίποτε λιγότερο από ‘υποψήφιος πρωθυπουργός’ και ο ‘άνθρωπος στον οποίο ελπίζουν πολλοί,’ ανεβαίνει σε ένα υψωματάκι για να ξεχωρίζει από τους παρευρισκόμενους (χωρίς αυτή την υψομετρική διαφορά που μετασχηματίζεται συμβολικά σε πολιτική διαφορά, καθίσταται δύσκολο να διατυπώσει ο ‘ηγέτης’ μία σειρά από ‘διδακτισμούς’ και όχι ‘μακαρισμούς’/ Εάν βρίσκεται στο ίδιο ύψος με το πλήθος, αυτομάτως χάνει μεγάλο μέρος της συμβολικής-πολιτικής αξίας που απολαμβάνει ως ‘πολιτικός ηγέτης’ και οιονεί πρωθυπουργήσιμος, χάνει το στοιχείο της ‘διαφοράς’, μετατρεπόμενος σε συν-ομιλητή που δέχεται ευχές για καλή τύχη στις εκλογές, στερούμενος της δυνατότητας του να ‘δείξει τον ορθό δρόμο’), και εκφωνεί μία ανοιχτή ομιλία περιτριγυρισμένος από αυτούς που ‘διψούν να ακούσουν.’ Δίχως κομματικές σκηνοθεσίες και διαμεσολαβήσεις, που εδώ κρίνονται ως «άχρηστες, περιοριστικές, καταστρεπτικές», για να παραπέμψουμε στον Ανδρέα Πανταζόπουλο (η φιγούρα του λαϊκιστή ηγέτη έχει ήδη δημιουργηθεί), δίχως την παρουσία πολλών κομματικών στελεχών δίπλα στον αρχηγό, δίχως την ύπαρξη μονοπλάνων που αποσυντονίζουν, με τον Αλέξη Τσίπρα να μπορεί να αναφωνήσει εσωτερικά: ‘Να γιατί μου αρέσουν οι εκλογές και οι προεκλογικές εκστρατείες. Γιατί με φέρνουν σε επαφή με τον λαό μου.’ Άρα πάμε σε μία λαϊκιστική αφήγηση τύπου ‘εγώ και ο λαός μου.’ Μάλιστα, ελλείψει της ύπαρξης Συριζαϊκών συμβόλων στον ανοιχτό δημόσιο χώρο, ο ενδιαφερόμενος μελετητής και αναγνώστης πρέπει να μελετήσει τις προτάσεις που διατυπώνει ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, προκειμένου να διαπιστώσει το πως το αρχικό ή αλλιώς, το πρωταρχικό ‘Εγώ’ μετατρέπεται, πάντα εντός του λόγου, του κειμένου, σε ανοιχτό Συριζαϊκό ‘Εμείς.’ Ανοιχτό διότι συμπεριλαμβάνει και τους παρευρισκόμενους. Βλέπε σχετικά, Πανταζόπουλος, Ανδρέας., ‘Ο ελληνικός εθνικο-λαϊκισμός: Η περίπτωση του ΠΑΣΟΚ,’ Διδακτορική Διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 2002, σελ. 17, Διαθέσιμη στο: Διατριβή: Ο ελληνικός εθνικο - λαϊκισμός: η περίπτωση του ΠΑΣΟΚ - Κωδικός: 25372 (ekt.gr)

[2]  Βλέπε σχετικά, Falter, J.W., ‘Wer Wahlt Rechts? Die Wahler und Anhanger Rechtsextremistischer parteien im Vereinten Deutschland, Μόναχο, Beck’ sche Reihe, 1994. Ο Αλέξης Τσίπρας μέσω της ανοιχτής ομιλίας του στην Κόρινθο κάτι τη διάρκεια της οποίας υπονοεί το ‘είστε τυχεροί που με ακούτε,’ απευθύνεται σε όλους όσοι ανεξαρτήτως ηλικίας (δεν χρειάζεται να περιορίσουμε το εύρος της απεύθυνσης αναφερόμενοι σε άτομα νεότερων ηλικιών/ Δεν γνωρίζουμε πόσο δόκιμο θεωρητικά θα ήσαν κάτι τέτοιο), και μορφωτικού υπόβαθρου, σπεύδουν να ‘επιχρωματίσουν’ πολιτικοϊδεολογικά την διαμαρτυρία τους, δίχως όμως (ας το προσέξουμε αυτό το σημείο, και θα φανεί το γιατί παρακάτω), να καθιστούν τον ΣΥΡΙΖΑ μία από τις πρώτες τους επιλογές (η αποχή έχει περισσότερες πιθανότητες να επιλεγεί από ότι ο ΣΥΡΙΖΑ),  προκειμένου αυτή και να εκφρασθεί, και να δηλωθεί ρητά ως κάτι παραπάνω από statement, και να ‘πονέσει ασύστολα’. Ένας έμπειρος πολιτικός αρχηγός που έχει συμμετάσχει και μάλιστα από θέση πρωταγωνιστή σε πολλές προεκλογικές εκστρατείες και σε εκλογικές αναμετρήσεις μείζονος σημασίας, ένας λαϊκιστής ηγέτης που ηγείται ενός εθνικο-λαϊκιστικού σχηματισμού και επικαλείται τον ‘λαό’ πριν και ακόμη περισσότερο κατά τη διάρκεια μίας προεκλογικής εκστρατείας, έχει επίγνωση της αναντιστοιχίας που συγκροτείται, ιδίως μετά το πολύνεκρο σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών, και των δυσκολιών που προκύπτουν για κόμματα που έχουν ασκήσει κυβερνητική εξουσία πολύ πρόσφατα όπως ο ΣΥΡΙΖΑ. Έχει επίγνωση του γεγονότος πως αν και η πολιτική-εκλογική ‘πίτα’ προς διανομή και κατανομή είναι μικρή σε αυτές τις εκλογές (δεν υπάρχει ένα ΠΑΣΟΚ του οποίου η πολύ μεγάλη πτώση στις βουλευτικές εκλογές της 6^ης Μαϊου του 2012, τροφοδότησε την άνοδο πολιτικών κομμάτων και συνέβαλλε στο ‘χτίσιμο’ πολιτικών καριερών), οι πολιτικοί ‘διεκδικητές’ της διαμαρτυρίας, του ‘ρεύματος’ της οργής, είναι πολλοί και το κυριότερο, έχουν πρόσωπο και λέγονται Κουτσούμπας, Βελόπουλος, Βαρουφάκης, Τζήμερος, Λατινοπούλου, Μπόγδανος, Κασιδιάρης. Μόνο το κόμμα της εξω-κοινοβουλευτικής Αριστεράς ‘Αντικαπιταλιστική Αριστερή Συνεργασία για την Ανατροπή’ (ΑΝΤΑΡΣΥΑ) δεν έχει ένα συγκεκριμένο ηγετικό πρόσωπο, κάτι που έχει διαδραματίσει ρόλο διαχρονικά, στο να μην αποκτήσει κοινοβουλευτική εκπροσώπηση παρά το γεγονός πως διαθέτει κοινωνική-πολιτική ορατότητα, ευρισκόμενη σε καλύτερη θέση από την αντίστοιχη θέση που βρισκόταν η νεο-ναζιστική Χρυσή Αυγή προ του 2010. Από την στιγμή όπου προκύπτει μία τέτοια επίγνωση, ο Αλέξης Τσίπρας ‘πρέπει’ να ξεκαθαρίσει από νωρίς τις προθέσεις τους, αυτο-προσδιοριζόμενος ως ‘διεκδικητής’ που στρέφει το κόμμα προς αυτή την κατεύθυνση. Άλλωστε, το πεδίο του αντι-συστημισμού δεν είναι άγνωστο σε μέλη και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ. Ένας διεκδικητής μπορεί να λαϊκίσει υπερβολικά.

[3] Βλέπε σχετικά, Πανταζόπουλος, Ανδρέας., ‘Ο ελληνικός εθνικο-λαϊκισμός: Η περίπτωση του ΠΑΣΟΚ….ό.π., σελ. 46. Ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ δεν αποκλίνει από εκείνο τον άτυπο κανόνα που έχει διαμορφωθεί την περίοδο της ύστερης Μεταπολίτευσης, ακόμη και παλαιότερα βέβαια, και θέλει τους πολιτικούς αρχηγούς, εν καιρώ προεκλογικής εκστρατείας, να αποφεύγουν να εμπλέκουν την οικογένεια τους σε αυτή (σύζυγος και παιδιά), τη εξαιρέσει ίσως της τελευταίας προεκλογικής ομιλίας στην Αθήνα, εκεί όπου τουλάχιστον η σύζυγος είναι πιθανό να ανέβει στο βήμα μόνο για να χαιρετήσει. Οι πιθανότητες να ανέβει στο βήμα αυξάνονται, σε περίπτωση εκλογικής νίκης, τότε που τα συγχαρητήρια προς τον σύζυγο-νικητή εκφράζονται μέσω ενός φιλιού στο στόμα.

[4] Βλέπε σχετικά, ‘Τσίπρας: Η πιο ισχυρή αντισυστημική ψήφος είναι η ψήφος στον ΣΥΡΙΖΑ που θα πλήξει το καθεστώς Μητσοτάκη…ό.π. Αρχικά, μπορεί να ειπωθεί πως επιλέγεται ο όρος ‘συμφέροντα’ και όχι ο όρος ΄ελίτ’ που χρησιμοποιείται και από κοινωνικούς-πολιτικούς επιστήμονες, με διακύβευμα εδώ το καταστεί περισσότερο αντιληπτή και να φανεί εναργέστερα η διάκριση μεταξύ ιδιωτικών συμφερόντων (η ‘φιγούρα του μισητού επιχειρηματία που κατακλέβει με τη βοήθεια κυβερνητικών στελεχών’), και δημόσιου συμφέροντος το οποίο θα έρθει στα πράγματα για να το ‘υπερασπιστεί η κυβέρνηση Τσίπρα και ΣΥΡΙΖΑ,’ αποκαθαίροντας το από όλους όσοι το ‘απομυζούν’ και το ‘βιάζουν,’ αναβαθμίζοντας το και αναγάγοντας το στο ύψος που ‘δεν μπόρεσε ποτέ να φτάσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη: Στο ύψος της ‘μοναδικότητας του.’ Τα κλισέ περί Αριστερού ηθικού πλεονεκτήματος επιστρέφουν έμμεσα και διανθίζονται με εθνικο-λαϊκιστικές αναφορές στον «απλό άνθρωπο» του ‘μόχθου’ και της ‘γειτονιάς,’ της σχολής και του δρόμου (η κλήση γίνεται στον ‘απλό,’ άλλως πως στον ‘καθημερινό άνθρωπο’ που τίθεται στον αντίποδα όχι του σύνθετου, αλλά του ατόμου που διάγει πολυτελή βίο και έχει ‘περίεργα γούστα’), της βιομηχανίας και του καταστήματος, που την περίοδο της διακυβέρνησης Μητσοτάκη, είναι διαρκώς ‘απών,’ σκιά, φάντασμα γιατί έχει υποσκελισθεί από τους ‘λίγους’ (‘πολλοί εναντίον λίγων’), ισχυρούς. Άρα λοιπόν, η κλήση προς τους ‘πολλούς ανθρώπους του λαού’ (δεν μιλάμε για έναν ‘Νίκο Ξανθόπουλου, αλλά για ‘πολλούς’), εμπεριέχει εντός της την κλήση προς τα στελέχη και τους υποψήφιους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ: ‘Βγείτε έξω, αφήστε τα τηλεοπτικά στούντιο και ακούστε τον απλό άνθρωπο.’ Ή πιο συγκινησιακά για να συλλάβουμε καλύτερα το κλίμα, εκεί όπου η φωνή του Αλέξη Τσίπρα χαμηλώνει, γίνεται βαθιά και αποκτά χροιά παράπονου που μένει αναπάντητο, ‘βγείτε έξω και σκύψτε στο αυτί του απλού ανθρώπου.’ Η παραδοσιακή, απλοϊκή και εσφαλμένη καχυποψία για κάποιες εταιρείες δημοσκοπήσεων και τα αποτελέσματα τους, συνδέεται με την εκφορά ενός αντι-τηλεοπτικού λόγου, λόγου που καθίσταται ‘απολύτως απαραίτητος’ για τον σημερινό ΣΥΡΙΖΑ και τα στελέχη τους, ακριβώς διότι αποτελεί ένα από τα λίγα γλωσσικά σημεία που τους υπενθυμίζει το αντι-συστημικό τους παρελθόν.

[5] Βλέπε σχετικά, ‘Τσίπρας: Η πιο ισχυρή αντισυστημική ψήφος είναι η ψήφος στον ΣΥΡΙΖΑ που θα πλήξει το καθεστώς Μητσοτάκη…ό.π. Ο τόνος ανεβαίνει κατά τη διάρκεια αυτών των δηλώσεων, και καθίσταται αρκούντως θυμωμένος, ώστε ο τέτοιος να φτάσει και στον τελευταίο του ακροατηρίου που βρίσκεται πολύ πίσω και περιμένει να ακούσει αυτό που λαχταρά: Μία λέξη ‘καταδίκης του καταραμένου.’ Ως προς αυτό, η εσφαλμένη έκφραση ‘καθεστώς Μητσοτάκη’ είναι το ‘μαγικό δώρο’ που προσφέρει ο ‘αρχηγός’ στους ‘πιστούς’ για να τους ευχαριστήσει, ανανεώνοντας με όρκους αμοιβαίας πίστης, το ραντεβού για κάποια άλλη φάση της προεκλογικής εκστρατείας. Και επειδή ο ‘αρχηγός’ μπορεί να είναι και γαλαντόμος, ακόμη και αν δεν έρθει αυτοπροσώπως, μπορεί να στείλει κάποιο άλλο στέλεχος στη θέση του. Γενικότερα ομιλώντας, θα επισημάνουμε πως σε ανοιχτού τύπου ομιλίες όπως αυτή, οι πολιτικοί αρχηγοί (το έχουμε εντοπίσει και σε αντίστοιχες ομιλίες του πρωθυπουργού), αισθάνονται περισσότερο άνετα, κάτι που διαφαίνεται και στις κινήσεις τους και στον λόγο (και όχι στον τόνο της φωνής που ανεβοκατεβαίνει και σε μία κλειστή κομματική συγκέντρωση),  ο οποίος είναι περισσότερο ‘ελεύθερος’ και λιγότερο κομματικός.

[6] Βλέπε σχετικά, Buruma, Ian., ‘Die Grenzen der toleranz. Der Mord  an Theo van Gogh,’ Μόναχο, Carl Hanser, 2007. Στην προεκλογική περίοδο προ των εκλογών του Ιουλίου του 2019, δεν έκανε χρήση της πολιτικής «περιθωριακότητας», όντας επηρεασμένος από το ό,τι βρίσκονταν στη θέση του πρωθυπουργού και το κόμμα του στην κυβέρνηση. Οι συνθήκες όμως αλλάζουν, και πρέπει να περιμένουμε την εξέλιξη της προεκλογικής εκστρατείας για να δούμε εάν στραφεί σε αυτό το μοντέλο. Ο πρωθυπουργός καθίσταται εκείνη η αρχετυπική σχεδόν φιγούρα στην οποία ο κάθε ένας ‘διεκδικητής’ της διαμαρτυρίας, εκλαμβάνει με βάση τις συγκροτούμενες  και ακραίες μυθο-πολιτικές αφηγήσεις που κυκλοφορούν και στο διαδίκτυο: Για κάποιον μπορεί να είναι ο ‘Κούλης’, για άλλον ο ‘Κου-λη,’ (το ‘κουλό,’ το ‘ζαβό’ δηλαδή), για κάποιον άλλον, ο ‘γιος του αποστάτη που δεν μπορεί να αλλάξει,’ για έναν τρίτο, ο ‘επικεφαλής της μονοπρόσωπης Μητσοτάκης Α.Ε,΄ για έναν τέταρτο, ο ‘άνθρωπος χωρίς όνομα και μόνο με ιδιότητα’: ‘Μητσοτάκης.’  Ο πρωθυπουργός θα στοχοποιηθεί πολύ περισσότερο από την Νέα Δημοκρατία εν όψει των εκλογών.