Οι λέξεις είναι μια προαιώνια και βαθιά εκδήλωση εθνικής συμφωνίας, ως προς την δυνατότητα συνεννόησης. Όπως και αν εξελίσσεται η γλώσσα τής καθημερινότητας, όσο και αν μορφάζουμε αρνητικά στο άκουσμα μιας λέξης, που εκφράζεται διαφορετικά από εκείνους που δεν διστάζουν να την παραφθείρουν, αυτές οι νέες λέξεις-εκφράσεις θα καταγραφούν στα νέα λεξικά θέλουμε δεν θέλουμε. Αυτή η νομοτέλεια, όχι μόνο δεν σταματά τους ερευνητές και τους ιστορικούς της ελληνικής γλώσσας από την καταχώρηση των λέξεων, αλλά αντιθέτως τους υποχρεώνει να τις καταγράφουν.
Αυτά έχουν γραφτεί επαρκώς από τους ειδικούς τού γλωσσικού μας ιδιώματος. Και, βεβαίως, ένα σημαντικό μέρος των νέων λέξεων είναι και αυτές που δημιουργούνται στα δημοσιογραφικά γραφεία, στα οποία συγκεντρώνεται καθημερινά ογκώδης θεματολογία-ειδησεογραφία, η οποία είναι προορισμένη να φτάσει στους αναγνώστες. Εκεί βλέπει κανείς να σχηματίζονται λέξεις των οποίων η χρήση προορίζονταν για άλλες έννοιες, αλλά με τον καιρό μετασχηματίζονται και ακολουθούν διαφορετικές κατευθύνσεις. Ένα παράδειγμα της εποχής είναι και η λέξη «αφήγημα», που την ακούμε στο ραδιοτηλεοπτικό τοπίο από τον πολιτικό και δημοσιογραφικό κόσμο. Πώς ξεπήδησε έτσι στα καλά καθούμενα; Δεν θυμάμαι να τη χρησιμοποιούμε, παρά μόνο κυρίως στο χώρο τής γραμματολογίας και της λογοτεχνίας. Αλλά και όταν η γιαγιά μάς αφηγούταν τα παραμύθια τής παιδικής μας ηλικίας…
Στο χώρο τής πολιτικής, το «αφήγημα» είναι ουσιαστικά η σκέψη που διαθέτει ο καθένας για ένα συγκεκριμένο θέμα. Μπερδεύομαι όταν ακούω:
-«Πείτε μας κε τάδε, ποιο είναι το δικό σας αφήγημα»
-«Ακούστε. Το δικό μου αφήγημα είναι πως η δημοκρατία μας, αναζητάει σοβαρά πολιτικά στελέχη για να δώσουν ιδέες και προτάσεις, ώστε να προχωρήσει η χώρα στη σύγχρονη εποχή»…
Πώς να ορίσουμε λοιπόν τη λέξη, όταν η ίδια σημαίνει διήγηση-εξιστόρηση; Δεν ισχυρίζομαι πως (η λέξη) είναι άσχετη με μια πολιτική αφήγηση όταν εξιστορεί γεγονότα και καταστάσεις που έχουν ήδη συμβεί, αλλά σαν να μου φαίνεται πως έχει ξεστρατίσει, κυρίως λόγω της υπερβολικής χρησιμοποίησής της από τον καθημερινό προφορικό λόγο. Με λίγα λόγια, έγινε της μόδας, όπως ξαφνικά τα πουκάμισα του Βαρουφάκη. Είναι αυτά που έρχονται στην επιφάνεια από το πουθενά. Τις προάλλες, ένας ανιψιός μου εκτίμησε πως ο φίλος μου είναι πολύ προοδευτικός άνθρωπος και το διατύπωσε με την φράση πως «είναι και πολύ προχώ!» Η λέξη «προχώ» είναι σε ευρύτατη χρήση από μέρος της νεολαίας, επομένως θα πρέπει να την εντάξουμε και αυτή στα νέα λεξικά… Δεν μπορώ να γνωρίζω μέχρι πού μπορεί να φτάσει αυτή η λεκτική υπέρβαση, αλλά είπαμε: ό,τι μένει (και επικρατεί) στον αφρό τής καθομιλουμένης, είναι στοιχείο τής γλώσσας που έχει εισχωρήσει ως εργαλείο επικοινωνίας.
Η λέξη «αφήγημα», σαν… νεοπλασία τής πολιτικής παπαρολογίας, είναι εκτός χρόνου, τουλάχιστον όπως τίθεται. Το αφήγημα είναι «η έκθεση ή η εξιστόρηση πραγματικών ή φανταστικών γεγονότων» όπως λέει και ο Μπαμπινιώτης. Επομένως, το αφήγημα περιέχει και τον παλαιότερο χρόνο. Το πριν. Τον παρελθόντα χρόνο. Κάτι που πέρασε. Η αφήγηση, το αφήγημα, έχει ως προϋπόθεση, ως αναφορά, χρόνο τωρινό ή που έχει περάσει και όχι που πρόκειται να συμβεί. Επομένως, η χρήση τής λέξης είναι άκαιρη και άκυρη όταν τίθεται και αναφέρεται για να διατυπώσει κανείς το μελλούμενο.
Δεν χωράει καμία αμφιβολία πως το θέμα τής προσπάθειας να… αποκατασταθεί μια λέξη, να προκαλεί απορία, ιδιαίτερα όταν η εποχή μας έχει άλλα προβλήματα, πολύ πιο σοβαρά και επίκαιρα. Ας παραδεχτούμε όμως πως οι λέξεις, στην εποχή μας, υποφέρουν (για όλους όσοι παρατηρούν την καθημερινή χρήση τους).
Ας δώσουμε χώρο και σ’ αυτά τα δευτερεύοντα (ή τα τριτεύοντα), που όμως λειτουργούν υπόγεια και φθείρουν αθόρυβα την ελληνική γλώσσα…