Η προσέγγιση και ανάλυση της εξέλιξης σε πλανητικό και εθνικό επίπεδο αναδεικνύει την αδυναμία τόσο στο πολιτικό όσο και στο κοινωνικό πεδίο βιώσιμης και λειτουργικής διαχείρισης της δυναμικής, που αναπτύσσεται.
Επίσης ο βαθμός διακινδύνευσης ακολουθεί ανοδική πορεία, διότι δεν λαμβάνονται υπόψη οι προειδοποιήσεις από τον χώρο των επιστημών ούτε και η βίωση μεγάλων ανισορροπιών, οι οποίες οφείλονται στην ανθρώπινη δραστηριότητα, όπως είναι η κλιματική αλλαγή και η ρύπανση του περιβάλλοντος ή ακόμη και η παγκοσμιοποίηση χωρίς ανάλογη πλανητικών διαστάσεων πολιτική διαχείριση και συνεργασία των κοινωνιών.
Η πραγματικότητα είναι αποκαλυπτική. Σύμφωνα με έρευνα, που παρουσιάσθηκε στο Εθνικό Συνέδριο της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής στο Orlando στην Florida, αυξήθηκε το 2023 ο αριθμός των παιδιών, που αναζήτησαν θεραπεία σε τμήματα επειγόντων περιστατικών λόγω ζέστης, κατά 170% σε σύγκριση με το 2012 (δηλαδή σε μια 10ετία).
Η Taylor Merit, επικεφαλής της έρευνας, δήλωσε «καθώς οι ακραίες καλοκαιρινές θερμοκρασίες γίνονται πιο συχνές λόγω της κλιματικής αλλαγής, διαπιστώνουμε αύξηση των ασθενειών, που σχετίζονται με την ζέστη, ιδίως σε ευάλωτες ομάδες, όπως είναι τα παιδιά».
Και όμως όχι μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής αλλά σε πλανητικό επίπεδο οι κοινωνίες και οι πολιτικές τους ηγεσίες δεν ενεργοποιούνται για την αντιμετώπιση των γενεσιουργών αιτίων της κλιματικής αλλαγής.
Ανάλογες συνθήκες επικρατούν και σε άλλους τομείς. Για παράδειγμα η Interpol προειδοποιεί για παγκόσμια αποσταθεροποίηση λόγω της πλανητικών διαστάσεων λειτουργίας της οργανωμένης εγκληματικότητας. Η Interpol με 196 κράτη – μέλη είναι ο μεγαλύτερος παγκοσμίων διαστάσεων αστυνομικός οργανισμός, που συντονίζει την αστυνομική συνεργασία σε διεθνές επίπεδο.
Ο Jürgen Stock, Γενικός Γραμματέας της Interpol, προειδοποιεί για παγκόσμια οργανωμένες συμμορίες, οι οποίες αποτελούν κίνδυνο για την απώλεια του ελέγχου της εγκληματικότητας από τις κοινωνίες και τις κρατικές δομές.
Οι εγκληματικές συμμορίες λειτουργούν σαν παγκόσμιες επιχειρήσεις στους τομείς εμπορίας όπλων, ανθρώπων και ναρκωτικών ουσιών (π.χ. κοκαϊνη κ.λ.π.) με θανάσιμες παρενέργειες πολλές φορές, όπως ο θάνατος 70.000 ανθρώπων μόνο το 2021 λόγω συνθετικών οπιοειδών ναρκωτικών (Zeit online, «Interpol-chef warnt vor Weltweiter Destabilisierung durch Mafiabanden» , 5.10.2024).
Όμως στο επίπεδο αντιμετώπισης των εγκληματικών συμμοριών παγκοσμίων διαστάσεων κυριαρχεί η εθνική οπτική ως προς την οργάνωση των αστυνομικών οργανισμών, με αποτέλεσμα να διαμορφώνονται ανισορροπίες στην πάταξη του εγκλήματος και στην προληπτική οπτική διαχείρισης του.
Η αδυναμία βιώσιμης λειτουργικής διαχείρισης της εξέλιξης είναι ορατή και σε άλλους τομείς. Σύμφωνα με μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science, η υπεραλίευση απειλεί τα ψάρια, διότι δεν υπάρχει ισορροπία μεταξύ της αλίευσης και της ταχύτητας αναπαραγωγής των ψαριών.
Δυστυχώς 85% περισσότεροι πληθυσμοί ψαριών έχουν μειωθεί επικίνδυνα. Ιδιαίτερα υψηλή είναι η υπεραλίευση στην Μεσόγειο, στην Δυτική Αφρική και στην Νότια Ασία σύμφωνα με τον Boris Worm από το Καναδικό Dalhousie University. Οι κυβερνήσεις όμως δεν λαμβάνουν μέτρα ούτε στηρίζονται σε επαρκώς μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, ώστε να διασφαλίζονται λειτουργικές ισορροπίες στην δυναμική της εξέλιξης.
Ακόμη και επισημάνσεις οργανισμών των Ηνωμένων Εθνών δεν λαμβάνονται υπόψη. Η γενική γραμματέας του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (World Meteorological Organization, WMO) Celeste Saulo ανακοίνωσε, ότι «στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής το νερό μας δίνει μια πρόγευση των επερχόμενων εξελίξεων». Ήδη τα ποτάμια στον πλανήτη το 2023 κατέγραψαν τόσο υψηλού βαθμού συνθήκες ξηρασίας, που δεν έχει ξανασυμβεί τα τελευταία 33 χρόνια.
«Παρακολουθούμε ένα παροξυσμό ακραίων βροχοπτώσεων, πλημμυρών και ξηρασιών, που επιβαρύνουν πολύ τις ζωές, τα οικοσυστήματα και τις οικονομίες». Οι επιπτώσεις της θερμοκρασιακής ανόδου είναι πολυδιάστατες. Η ζεστή ατμόσφαιρα περιέχει περισσότερη υγρασία, ενώ παράλληλα η άνοδος της θερμοκρασίας αυξάνει τον κίνδυνο ισχυρών βροχοπτώσεων. Ταυτοχρόνως η επιτάχυνση της εξάτμισης και της ξήρανσης των εδαφών επιδεινώνει τις ξηρασίες.
Το 2023 τα νερά του 50% των ποταμών σε παγκόσμιο επίπεδο ήταν λιγότερα από το κανονικό. Επίσης 3,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι έχουν ανεπαρκή πρόσβαση στο νερό τουλάχιστον ένα (1) μήνα τον χρόνο. Μέχρι το 2050 ο αριθμός τους θα υπερβεί τα 5 δισεκατομμύρια σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. Οι κοινωνίες και οι πολιτικές τους ηγεσίες δεν αντιδρούν προληπτικά για την άρση των γενεσιουργών αιτίων αυτού του φαινομένου.
Είναι εμφανές, ότι η βιώσιμη λειτουργική διαχείριση της εξέλιξης δεν αποτελεί πολιτική στόχευση στο μέτρο, που υπερβαίνει το σύστημα οργάνωσης των κοινωνιών, όπως αυτό διαμορφώθηκε κατά την διάρκεια της ιστορικής διαδρομής της ανθρωπότητας.
Οι αντιφατικές συνθήκες διαπερνούν την πραγματικότητα σε πλανητικό επίπεδο. Αν και η μέχρι τώρα πορεία έχει οδηγήσει στην παγκοσμιοποίηση, στο πλαίσιο της οποίας η συνεργασία των κοινωνιών αποτελεί προϋπόθεση βιωσιμότητας σε συνθήκες ειρήνης, κυριαρχούν οι πολεμικές συγκρούσεις ως εργαλείο διευθέτησης διαφορών. Ο διάλογος ως μέσο επίλυσης ανισορροπιών δεν αξιοποιείται, ακόμη και αν αυτή η πρακτική οδηγεί στον ευτελισμό της ανθρώπινης ζωής.
Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι πολεμικές συγκρούσεις στη Λωρίδα της Γάζας και γενικότερα στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Περισσότεροι από 42.000 νεκροί Παλαιστίνιοι, χιλιάδες αγνοούμενοι, δεκάδες χιλιάδες τραυματίες και 2,3 εκατομμύρια εκτοπισμένοι πρόσφυγες πολέμου είναι οι επιπτώσεις μέχρι τώρα σε σχέση με την ανθρώπινη ζωή. Περιττό να αναφερθούν οι παρενέργειες σε υποδομές και στο φυσικό περιβάλλον. Από την άλλη πλευρά 101 Ισραηλινοί παραμένουν όμηροι. Και ο πόλεμος συνεχίζεται με αυξανόμενη ένταση. Είναι εμφανές, ότι η παρακμή διαπερνά τις κοινωνικές αξίες και την λειτουργία των σύγχρονων κοινωνιών.
Η αξιακή παρακμή είναι ορατή ευρύτερα στην διαχείριση της εξέλιξης τόσο στο πολιτικό όσο και στο κοινωνικό πεδίο. Η υπογεννητικότητα στην Ελλάδα και η πολιτική της διαχείριση είναι πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα ως προς την αδιέξοδη πορεία, που ακολουθείται για την αντιμετώπιση αυτής της ανισορροπίας.
Το 2023 κατεγράφησαν 56.646 περισσότεροι θάνατοι σε σχέση με τις γεννήσεις. Ειδικότερα οι γεννήσεις το 2023 ανήλθαν σε 71.455 (36.622 αγόρια και 34.833 κορίτσια), δηλαδή 6,1% μείωση σε σχέση με το 2022, που ήταν 76.095 (39.305 αγόρια και 36.790 κορίτσια). Οι θάνατοι το 2023 ανήλθαν σε 128.101 (64.898 άνδρες και 63.203 γυναίκες) δηλαδή μείωση κατά 9% σε σχέση με το 2022, που ήταν 140.801 (70.802 άνδρες και 69.999 γυναίκες).
Αυτά τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν, ότι η κοινωνία γερνάει και ο πληθυσμός της μειώνεται με μεγάλη ταχύτητα. Η οπτική, που διαπερνά την κοινωνία, είναι ο υλικός ευδαιμονισμός σε συνδυασμό με ανάλογες αξίες ως προς τον τρόπο ζωής και όχι η βιωσιμότητα της. Η απόκτηση παιδιών στο πλαίσιο αυτής της οπτικής θα σήμαινε από το ένα μέρος μείωση των διαθέσιμων οικογενειακών οικονομικών πόρων (ιδιαιτέρως σε συνθήκες ανεπάρκειας λόγω ακρίβειας και διεύρυνσης των κοινωνικών ανισοτήτων) και από το άλλο μέρος συρρίκνωση του ελεύθερου χρόνου. Και αυτά αντιστρατεύονται τον σύγχρονο τρόπο ζωής. Η ακολουθούμενη πολιτική πρακτική των επιδομάτων δεν επιλύει το πρόβλημα της υπογεννητικότητας.
Με αυτά τα δεδομένα σε παγκόσμιο επίπεδο η διαχείριση της εξέλιξης δεν θα έχει βιώσιμα λειτουργικά χαρακτηριστικά, ενώ θα δημιουργούνται συνεχώς ανισορροπίες, οι οποίες θα υποβαθμίζουν την ανθρώπινη ζωή και τις συνθήκες, που οριοθετούν την σχέση της με το φυσικό περιβάλλον.
Η δυναμική, που αναπτύσσεται τόσο στο πολιτικό όσο και στο κοινωνικό πεδίο, δεν θα αποκτήσει βιώσιμα χαρακτηριστικά, εάν δεν γίνει επανεκκίνηση σε λειτουργικό χρόνο και στα δυο πεδία σε σχέση με το σύστημα οργάνωσης των κοινωνιών στο εσωτερικό τους και στις μεταξύ τους σχέσεις.
Βασικό εργαλείο σε αυτή την πορεία θα πρέπει να είναι ο διάλογος με σημεία αναφοράς την ανθρώπινη βιωσιμότητα σε συνθήκες ισότητας, κοινωνικής δικαιοσύνης, λειτουργικής ισορροπίας με το φυσικό περιβάλλον, ειρήνης και σεβασμού της ανθρώπινης οντότητας, ώστε να διασφαλίζεται η προοπτική στην διαχείριση της εξέλιξης.
Δυστυχώς αυτό ακόμη δεν γίνεται. Ούτε το πολιτικό σύστημα ούτε οι πολίτες, είτε ως ατομικά είτε ως συλλογικά υποκείμενα, διαλέγονται με τον ανάλογο προσανατολισμό και ορθολογική οπτική σε συνδυασμό με διαθεσιμότητα για συγκλίσεις και συμβιβασμούς, ώστε να εκφράζεται η κοινωνική πλειοψηφία στο επίπεδο λήψης αποφάσεων, που οριοθετούν το μέλλον.