«Η δικαιοσύνη, οι δημοκρατικοί θεσμοί και οι πεποιθήσεις θεμελιώνονται στην αλληλεγγύη,
στο αίσθημα του συνανήκειν, στο ότι αποτελούμε μέρος ενός ευρύτερου όλου
που επιβάλλει υποχρεώσεις και μας επιτρέπει να μοιραζόμαστε πεποιθήσεις,
αισθήματα και γνώσεις, που μας προσφέρει ευκαιρίες για συμμετοχή με νόημα,
που αντανακλά την ατομική μας προσωπικότητα μέσα από την αίσθηση
ότι είμαστε όλοι στην ίδια βάρκα»
Jeffrey Alexander
Το 2015 ήταν μια χρονιά στερημένη και φτωχή, αλλά πλούσια σε ρήξεις, ανατροπές, αιφνιδιασμούς, νέα πρόσωπα, λόγο και στυλ, προσδοκίες, τολμηρές και παράτολμες διακηρύξεις, μπλόφες, εμμονές και διαψεύσεις. Με τον τρόπο αυτόν δούλεψε η μηχανή του χρόνου στο φουλ, αλέθοντας με ταχύτητα παλιά και νέα υλικά, επινοώντας ανανεωμένα αδιέξοδα, αναπαλαιωμένες λύσεις και φυγή προς το μπρος, με τους πρωταγωνιστές σε τεντωμένο σκοινί και τις Κασσάνδρες σε υπερκόπωση.
Ζήσαμε μια χρονιά, που απείλησε πολλά εγκεφαλικά και εμφράγματα, που προκάλεσε τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και το πολιτικό προσωπικό, που οδήγησε στα όριά τους τις συντηρητικές και τις επαναστατικές βεβαιότητες, που έδειξε το βάθος της αβύσσου με το βλέμμα αθώα στραμμένο στο μεγαλείο των αστεριών. Η κυβέρνηση της Αριστεράς δεν θα μπορούσε σε καμία περίπτωση να ανεβάσει μια ανιαρή παράσταση, αλλά, πρέπει να ομολογήσουμε, πρόσφερε ένα απρόσμενο υπερθέαμα με πολύ περισσότερες εκπλήξεις απ’ όσες μπορούσε να υποθέσει κανείς σε τόλμη, αναστροφές, αμφιθυμίες, πρόσωπα και πλάνες.
Έναν ακριβώς χρόνο πριν, τέτοιες μέρες, για την ακρίβεια στις 29 Δεκεμβρίου του 2014, η άκαρπη τρίτη ψηφοφορία για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας από τη Βουλή οδηγούσε στις πρόωρες εκλογές της 25ης Ιανουαρίου. Στις 5 Φεβρουαρίου είχαμε την κυβέρνηση Σύριζα, με πρωθυπουργό τον Αλέξη Τσίπρα, και τη συνεργασία Ανέλ και Π. Καμμένου. Ας σημειωθεί ότι ακόμη δεν έχει κλείσει χρόνος κι όμως το πριν μοιάζει εξαιρετικά παλιό, αν υπολογίσει κανείς ότι μέσα σ’ αυτόν τον λειψό χρόνο είχαμε το Δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου και τις νέες εκλογές της 20ής Σεπτεμβρίου.
Ωστόσο, ενώ η χρονιά ήταν όντως μοναδική, με πρωτοφανή γεγονότα και στιγμές, κορυφώσεις φόβου και αγωνίας, προσκρούσεις κομητών και διάττοντες αστέρες που θα μας μείνουν αλησμόνητοι, κλείνοντας τον κύκλο της δεν αφήνει την αίσθηση της μοναδικότητας. Κι αυτό γιατί μοιάζει περισσότερο μεταβατική, φορτωμένη με το βάρος μιας μετέωρης υπόσχεσης και την αβεβαιότητα μιας συνέχειας στην κόψη του ξυραφιού.
Τα πρωτοφανή που συνέβησαν, ακόμη κι αν μας αιφνιδίασαν με τη μορφή που πήραν, παρέμειναν στον κύκλο όσων από πριν είχαμε διαισθανθεί, υποψιαστεί, φοβηθεί, απωθήσει ή λαχταρήσει και ονειρευτεί μέσα από κύματα σφοδρών συναισθημάτων και εσωτερικών συγκρούσεων. Παρέμειναν στον κύκλο της κρίσης από την οποία ποθούμε όλοι να αποδράσουμε. Ξεφυλλίζοντας την αλληλουχία των γεγονότων στις εφημερίδες αυτών των λίγων στην πραγματικότητα μηνών, ένας πυκνός ανεμοστρόβιλος σηκώνει ψηλά τον πολιτικό λόγο και την πράξη και τα εξαερώνει στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Αυτό που μένει κάθε φορά με μέτρο τη ροή της καθημερινής ζωής, τις ανάγκες και τις αναμονές της κοινωνίας, τα προβλήματα, τους κινδύνους και τις πολιτικές προοπτικές δεν φαίνεται αρκετό για να τολμήσει να σκεφτεί κανείς πώς θα οικοδομηθεί το ευκταίο ορατό παρόν και μέλλον. Οι αντοχές των υλικών βρίσκονται σε διαρκή δοκιμασία, χρειάζονται ενίσχυση.
Η κρίση συνεχίζει να διαχέεται από το οικονομικό σε όλα τα άλλα πεδία της δημόσιας και της ιδιωτικής ζωής. Μεταλλάσσεται σε ολοένα βαθύτερη πολιτισμική και υπαρξιακή, σε καθολική κρίση, εισχωρεί στα κύτταρα της κοινωνίας και στις βαθύτερες πτυχές της προσωπικής ζωής, απειλώντας να πάρει σε μια επόμενη ξαφνική φουρτούνα, σε μια στραβοτιμονιά το τιμόνι από τα χέρια της πολιτικής. Η κρίση καίει τα αποθέματα της αισιοδοξίας, εκμηδενίζει τη γενναιότητα και την τόλμη, τσαλακώνει την αξιοπρέπεια και τις ταυτότητες, μεγαλώνει τις ανισότητες και την περιθωριοποίηση, υπονομεύει την κοινωνική συνοχή, εξαερώνει την εμπιστοσύνη, συνεχίζει να επωάζει στα σκοτεινά το αυγό του φιδιού.
Μέσα σ’ αυτό το εύφλεκτο περιβάλλον είναι σημαντικό να διατηρηθεί το κέντρο βάρους του προσωπικού αναστοχασμού, της σταθερής κριτικής διαδρομής, του διαλόγου και του επιχειρήματος. Το βάρος της ευθύνης δεν μπορεί να μπαίνει στη ζυγαριά κατά βούληση, αλλά σταθερά και χωρίς εξαιρέσεις, ώστε να σταθμίζεται πάντοτε δίκαια το Εμείς και οι Άλλοι. Τα σταθμά δεν μπορούν να αλλάζουν ανάλογα με το ποιοι είναι οι Άλλοι, γιατί το ζητούμενο είναι ένα συνεπές Εμείς, αυτό θα μετρήσει αξίες και θα αποδώσει όφελος. Αλλά κάτι τέτοιο απαιτεί και αξιόπιστο δημόσιο πλαίσιο, κοινωνικο-πολιτισμική ανάλυση, δομικές αλλαγές, συναίνεση, σχεδιασμό. Αυτά τα δοκιμασμένα εργαλεία έχουν τεράστια προστιθέμενη αξία για το σήμερα και το μέλλον, για τη συμμετοχή και την κοινωνική αλληλεγγύη, για τη μετατροπή του πολιτικού λόγου σε πράξη. Οι άνεργοι, οι άστεγοι, τα νηστικά παιδιά, οι πρόσφυγες κι οι μετανάστες, η υγεία, η παιδεία περιμένουν αυτή την πράξη, που είναι αναγνωρίσιμη ως δημόσιες πολιτικές. Δεν ζητά παρηγοριά η άμεση ανάγκη των ανθρώπων, μόνο λύσεις στα προβλήματα. Κι αν αυτά δεν μπορούν να λυθούν πια μόνο εντός, τόσο περισσότερο απαιτούνται κοινές συνισταμένες προς τα έξω. Η Ευρώπη μοιάζει να έχει χάσει το δρόμο της, αλλά αυτό δεν διευκολύνει, ούτε δικαιώνει τις δικές μας αμφιταλαντεύσεις και αυταρέσκειες, αντίθετα μεγιστοποιεί τους κινδύνους. Μόνο ένα δικό μας ρεαλιστικό σχέδιο ανάπτυξης μπορεί να δείξει το δρόμο για το μέλλον.
Δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα ΧΡΟΝΟΣ